Pengobatan Bali dalam Lontar Usada Dalem


Salinan Lontar Usada Dalem

(1b) Ong Awighnāmāstu. Patngëran tlas ring kapatin, iti wariga dalëm, ning nghājñanā, hana pūrwwā bhumi ring bwanālit, apan hanājñanāntāgring tan kawaśa tinggal, tlas sanghyang urip wus atinggal. Malih yan wus karaśā tëtngëran mwang ngacicidrā, ikā druwā wwang mangkanā. Iti lwir rikang hoṣadhi. Nihan patngëraning wiṣya, lwirnyā, yen tan pabhayu, upas tahunan kaglarani, śa, wah jruk, gulā, hisin rong, pipis patiwyā hinum. Yen kuning kukunya, kërikan gangśa glarani, śa,

Ya Tuhan Semoga terhindar dari segala rintangan. Tanda- tanda kematian pada orang yang akan meninggal, ini Wariga Dalem , (bersumber) dari pengetahuan sejati, tersebut sejak semula dalam tubuh manusia terdapat kandungan alam semesta, sebab sumber penyakit senantiasa melekat, setelah Sanghyang Atma meninggalkan badan baru dia akan pergi. Dan lagi jika sudah merasakan dan memahami tanda-tanda (tentang) penyakit , itu hendaknya diketahui oleh manusia. Ini di antaranya ilmu tentang pengobatan. Inilah tanda-tanda tentang penyakit, di antaranya, jika nafas hampir meninggalkan raga, upas tahunan menyakiti, sarana, buah jeruk, gula, isinrong (rempah-rempah), dilumat, airnya diminum. Jika kukunya (tampak) kuning, krikan gangsa , (sumber) penyakitnya, sarana,

 

(2a) ëñcah bebek, kunir warangan, tahap. Yen jnar śocanyā asa bāng, upas dewek kaglaranin, śa, carmmān poh hijo, lunak tanëk, wenya bayëm puring, inum. Yen matrā kukunya karawat bang, upasing hyang nglaranin, śa, jukut raṣṭi, adas, bawang tambus, inum. Maka bāng, kadi mtu, kawaśa uyang, pipilingan kadi cinlëk, kuku bhirū u-pas manglarā, tawarën. Tluntu yogah agatël, knā warangan ika, kukurah indening yeh angët, gumigil tan pantarā turra wa –

air kencing itik, kunyit warangan , di minum. Jika matanya kuning kemerah-merahan, upas dewek yang menyakiti, sarana, kulit mangga hijau, asam yang direbus, air bayam puring , diminum. Jika mata kukunya tampak kemerahan, upas Hyang yang menyakiti, sarana, akar paku nasi, adas, bawang yang dipanggang, diminum. Mata merah, seakan hendak keluar,
senantiasa gelisah, pelipis mata bagai ditusuk, kuku (tampak) biru, racun yang menyebabkan, hendaknya diobati. Gigi goyah dan gatal, itu terkena racun warangan , dikumur dengan air hangat, menggigil kedinginan, dan batuk

 

(2b) _tuk tan pantarā, kna raratus, śa, rwan pucuk putih tan patlak saka wit, hinum, japan dening mantran panawar, wdaknyā rwa ning katepeng, tutuhnyā wdak dahuti, kasisat putih, sari kuning, kalëmbak kāsturi, puhhaknā. Yan gumtër paglaning tanganyā, knā ctik ika, pūhhaknā, wnang tinawar. Yan kna, cṭik upasmat, śa, candāna, hasat ring dulang dulang dulangan, tain ñlati, cārmman bëngkël, cārmman këndal, sami panggang haywā winālik, pipis, we bayu wenyā, hinūm, ma, Ong hayu gumi, kewu hana janma manuṣā,

yang terus menerus, terkena raratus (campuran racun), sarana, daun kembang sepatu putih termasuk akar, daun dan kulitnya, diminum, dimantrai dengan mantra penawar, borehnya daun ketepeng, ditetesi boreh dahuti , kasisat putih, sari kuning, klembak, kasturi , teteskan, jika pergelangan tangannya terasa gemetar, itu terkena cetik (racun), teteskan, hendaknya diobati. Jika terkena cetik (racun) upasmat , sarana, cendana digosokkan pada dulang, tahi nylati (sari-sari tanah), kulit pohon bengkel , kulit pohon kendal , semua dipanggang tanpa dibalik, dilumatkan, air saringan airnya, diminum, mantra , Ong hayu gumi, kewu hana janma manusa,(Ya dunia sejahtera, ada manusia, ada sinar dunia, ada sinar manusia, Bhatara ada manusia, mencari kesaktian, mantraku ampuh dan berhasil)

 

(3a) tejā bhūmi hana teja manūṣā, bhatara hana manūṣā, amlaku kaśakten, makāsiddhā siddhi mandi mantranku. Gring angrintik ring jro wtëng kadi siwul, knā upas ika, glisang tawar, yan masih angrintik, gringnyā, knā upas bantën ika, śa, mbutan gdang tambus, uyah arëng, takap dusdhus dening gumpang kāng ngagring upasing kbo ingël anglarani, tan dadyāngucap mingel kewalā, śa lënghārungan, bawang pṭak tunggal, padang lëpas, ma, ong bëngkëk. Ta, kna wiṣyā, śa, rwaning

teja bhumi hana teja manusa, bhatara hana manusa, amlaku kasakten, makasiddha siddhi mandi mantranku , Sakit melilit di dalam perut seperti lembam, itu terkena upas (racun), cepat diobati, jika masih melilit, sakitnya, itu terkena upas banten , sarana, buah pepaya muda dipanggang, arang dapur, ditutupi dengan asap dari dedak padi terhadap orang yang terkena sakit, upas kbo ingel yang menyakiti, tiada dapat berkata senantiasa diam, sarana, minyak arungan , sebiji bawang putih,
padang lepas, mantra, ong bengkek (Ya cebol). Obat, terkena racun, sarana, daun –

 

(3b) dapdap, rwaning tingkoh ne ngūddha, who tingkih, bawang, tmu tis, urapaknā. Malih, śa, mbungnging dapdap tis, santen, ktan gajih, adas, ma, Ong cṭik tiwang galūghā atal putih, cṭik tiwang sawari putih, mantrā śaliwah putih, takëp cṭik tiwang śaliwah putih, mantrā kaddhi arëp, manik, śa, babakan pule, santën, gintën, sāri, kasuna jangū, pipis patinya inum, ma, Ong cṭik tiwang galugā, cṭik tiwang macan punah, cṭik tiwang kbo putih punah, cṭikti bhūtha ya punah, gsëng sira gsëng, campa tebah cabar. Ta, knā upas sanghyang, śa, paya puwuh, klapa, kunir

dadap, daun kemiri yang masih muda, buah tingkih , bawang, temu tis , diborehi. Lagi , sarana daun muda dadap tis (yang tidak berduri), santan, ketan gajih , adas, mantra, ong ctik tiwang galuga atal putih, ctik tiwang sawari putih, mantra saliwah putih, (Ya racun tiwang galuga, racun tiwang sawari putih, mantra saliwah putih), diminum. Cetik tiwang saliwah putih , mantranya seperti tersebut di atas. Lagi, sarana, kulit pohon pule , santan, ginten , sari , bawang putih dan jangu (jerangau), dilumatkan perasannya diminum, mantra, ong ctik tiwang galuga, ctik tiwang macan punah, ctik tiwang kbo putih punah, ctik bhuta ya punah, gseng sira gseng , campa tebah cabar (Ya racun tiwang galuga, racun tiwang macan punah, racun tiwang kebo putih punah, cetik Bhuta juga punah, bakar ia bakar, agar tidak berguna lagi). Obat, terkena upas Sanghyang, sarana, paya puwuh (peria yang buahnya kecil-kecil), kelapa, kunyit-

 

(4a) warangan, adas, pipis inum, ma, Ong awuning karuyu kahlā, amadëmi wong, wruh aku ring kamulanmu tka tawar, 3, awu ning kbo gule amadëmi wong, wruh aku ring kamulānku, tka tawar, 3, awuning kbo dungkul kule, amadëmi wong, wruh aku ring kamulanku, tkā tawar, 3, awuning upas sanghyang, amadëmi wong, wruh aku ring kamulanku, tka tawar, 3, siḍdhi mantranku. Ta. Knā wisya, śa, rwa ning kwañji, yeh bras, bawang, pulasahi, patinya tahap. Malih, śa, lublub tingkih, candanā ingasab, santën kane, isinrong, maja kane, tahap. Malih, śa, akah dapdap, rwaning sëmbung, kuwud kumruk, wdak ring kulaknya wong kabeh, gagam-bi –

warnanya kemerahan, adas, di lumat kemudian diminum, mantra, ong awuning karuyu kahla, amademi wong, wruh aku ring kamulanmu tka tawar, 3 x, awuning upas sanghyang, amademi wong, wruh aku ring kamulanku, tka tawar, 3x, siddhi mantranku (Ya abunya karuyu ditelan, mematikan manusia, aku tahu dari asalmu datang, jadilah tawar,3x, abunya racun Sanghyang, mematikan manusia, aku tahu dari asalku, jadilah tawar,3x, demikian pula abu racun kebo gule, kebo dungkul kule, ampuhlah mantraku). Obat, terkena racun, sarana, daun terung kuanji , air beras, bawang, pulasari, perasannya diminum. Lagi, sarana, lublub tingkih (kerikan pada tangkai pohon kemiri), air gosokan cendana, santan kane (parutan kelapa tanpa diisi air / santan kental), isinrong (rempah-rempah), majakane (sejenis buah maja), diminum. Lagi, sarana, akar pohon dadap, daun sembung, buah kelapa muda, diborehkan pada keseluruhan badan, gagambi-

 

(4b) – ran, patinya tahap Upas ring rambat denyānglara, panas mauyangayingan, śa, tbu, yeh bwah, bakūng, kasunā, patinya inum. Ta, mtu nanah gtih sapanangkanyā, śa, inan kunyit, warangan, ckuh, gamongan, isen, rwaning truk nyanyah, patinyā tahap, worana sari lungid. Lamun amangan, carmman campakā pinanggāng, mantrāning mantran tuju. Ta, mtu nanah sapanangkanyā, śa, wwaning tuju mūkṣā, sëmbung, isen, sāri ingid, santë, inūm. Ta, mtu rah saking bagā, śa, gamongan këdis, yeh nyonyo, tmu tis, waluh pait, wwe cukā, tahap. Ta, ngamdalang rah

(ran (rempah), perasannya diminum. Racun / upas rambat yang mematikan, panas menggelisahkan, sarana, tebu, air buah pinang, bakung, bawang putih , perasannya diminum. Obat, keluar nanah dan darah di berbagai tempat pada badan, sarana, inan kunyit warangan (kunyit yang sudah tua), kencur, lempuyang, lengkuas, daun jeruk yang disangrai , perasannya diminum, di campurkan sari lungid , jika hendak dimakan, kulit pohon cempaka dipanggang, dimantrai dengan mantra tuju (rematik).
Obat, keluar nanah di berbagai tempat pada badan, sarana, daun tuju musna , sembung , lengkuas, sari lungid , santan, diminum. Obat keluar darah dari vagina, sarana, gamongan kedis (lempuyang yang umbinya kecil-kecil), air susu ibu, temu tis , labu pahit, air cuka, diminum. Obat, mengeluarkan darah

 

(5a) buuk, śa, jruk purut, inūmaknā. Ta, rare, mdalakën rah, śa, toktokan nyuh sari, pulāsahi, inum. Ta, mtu rah, śa, lunak tanëk, palit uyah, santën kane, gulā inūm. Ta, anguyah rah, śa, isin rong, kapūr, madhū, kayu manis, carmman aśokā natar, patinyā inum. Ta, nguyah rah, śa, micā, rwaning uyah – uyah, pule, asëm taun, bawang adas, tahapaknā. Manih, śa, yanyākaya taji – tajin rupa ning rah inguyah, maka sadanā, pupusing pisang warangan, samuṣṭi da

kotor, sarana, jeruk purut, diminumkan. Obat, anak yang mengeluarkan darah, sarana, toktokan nyuh sari (kulit akar kelapa hijau), pulasari, diminum. Obat, mengeluarkan darah, sarana, lunak tanek (asam rebusan), palit uyah (garam yang mengkristal), santan kane (perasan kelapa diparut tanpa air/ santan kental), gula, diminum. Obat, pendarahan, sarana, isinrong (rempah), kapur, madu, kayu manis, kulit pohon asoka, perasannya diminum. Obat, pendarahan, sarana, merica, daun uyah- uyah, pule , asam tahun (asam yang diawetkan), bawang, adas, perasannya diminum. Lagi, sarana, pangkal daun andong yang berwarna keputihan, adas, diminumkan. Lagi, sarana, jika banyak mengeluarkan darah dan tidak putus-putusnya, maka sarananya, jantung buah pisang warangan (yang kemerahan) seibujari pan –

 

(5b) wanyā, rajah, i i, yenyā amucang, laris pinangan, waras denyā. Ta, drasānguyah sarupanyā, śa, wwaning pulët, akah silāguwi, sari lungid, majakane, majakling, tañjung raab, uyah arëng, patinya tahap. Ta, tuju raṣā, bngang, mtu gtih nanah sapanangkanyā, śa, carmman klampwak ptak, isen, candana, sarin pucuk, majakane, inūm manih, śa, carman karesek, carman kalëpu, sëmbung bëndā, murëmëk daging, gintën, mahmah patinya tahap. Ta, manguyuh rah bngang, mwang raṣā, śa, akah ñuh bang, jarak bāng, micā, 9, bsik, sārin padi, katu –

jangnya, dirajah, jika dipetik, kemudian dimakan, sembuh karenanya. Obat, mengeluarkan darah segar dan sejenisnya, sarana, daun pulet , akar sidaguri , sarilungid , majakane , majakeling , tanjung raab , arang dapur, perasannya diminum. Obat, tuju raja bengang, keluar nanah dan darah di mana-mana, sarana, kulit pohon jambu kalampwak putih, lengkuas, cendana, sari kembang sepatu, majakane , diminum. Lagi, sarana, kulit pohon karesek , kulit pohon kalepu , sembung benda , semua diremas isinya, ginten , dikunyah, perasannya diminum. Obat, pendarahan kritis, dan rasa, sarana, akar kelapa merah ( nyuh udang), pohon jarak merah, merica, 9, butir, sari padi, ketum-




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

HALAMAN TERKAIT
Baca Juga