I Lubdaka Juru Boros


Kacerita ipidan, ada koné juru boros, madan I Lubdaka. Liatné salap, ngraos banggras, tur setata dengkak-dengkik. Solah ngapak- apak, nyapa-kadi-aku. Abedik sing ja ngelah rasa welas asih, morosin kidang, bojog, muah irengan.

Nuju Panglong ping Patbelas, Tilem Sasih Kapitu, semengan ia suba luas ka alasé. Nanging tusing pesan ia nepukin buron. Eda ja buron ané gedé, kadirasa lelasan sing ja ada majlawatan.

I Lubdaka lantas nuju ka Alas Sripit. Ditu ia neppukin telaga, yéhné ening pesan, misi tunjung mancawarna. Ditu I Lubdaka makasanja, tusing masi nepukin beburonan nang aukud.

Disubané engseb Surya, kéné ia ngrenggeng: “Yéh … klan suba sanja, yen jani idéwék mulih, sinah lakar kapetengan di jalan, aluh I Macan lakar ngébog idéwék. Ah,… Paling melah dini dogén suba nginep”. Encol ia ngalihin tongos nginep. Mongkod ia di punyan kaytu bila ané gedé, ané mentik di sisin telagané. Di carang kayu bilané ento ia ngesil.

Suba nyaluk peteng, jejeh ia, sawiréh yen nyriet abedik dogen, sinah ia ulung di tlagané. Kanggon ngilangang kiapné, ngelah ia keneh mikpik don bilané tur kaentungang di telagané. Ditu koné marawat-rawat, I Kidang ané katumbak, maplisahan ngelur di tanahé, naanang sakit. Panakné ngeling jerit-jerit ban inané mati. Sawat-sawat dingeha, pacruet eling panak bojogé, sawireh inané kena tumbak.

Ngancan makelo, ngancan liu rasanga tingkahnyané tan patut, nuju ia maboros di alasé, tuah ngaranag sangsaran i buron. Kéné ia ngrenggeng: “Aduh… liu pesan suba idéwék mapakardi jelé di guminé, yen terusang idupé dadi juru boros, amat ya liunné lakar mondong dosa. Uli jani lakar suud gén nyemak geginan maboros”. Kéto kenehné I Lubdaka petengé ento.

Sawireh liu pesan don bilané kapikpik, laut kaetungang di telagané, kanti mabejug don bilané marupa lingga, makalinggih Ida Sang Hyang Siwa. Tusing ja marasa, sagét galang kangin guminé maciri nyaluk semengan. Enggal I Lubdaka tuun, laut majalan mulih matalang sawiréh tusing maan beburonan.

Teked jumahné, énggal kurenanné nyambatsara, “Wih… Beli… Nak ngudiang mara mara Beli teka? Apa ké Beli nemu baya di alasé?”. Masaut I Lubdaka kéné, “Adi sayang… beli tusing mulih ibi, sawireh beli kapetengan di alasé tur tusing maan maboros. Abesik tusing ja maan buron. Jengah keneh beliné, ngungsi lantas ka Alas Sripit, nanging patuh tusing nepukin buron. Tusing marasa saget suba sanja. Yen beli mulih jejeh kapetengan di jalan, sinah élah I Macan lakar ngébog beli. Ento makrana beli nginep di tengah alasé, duur punyan bilané beli ngesil, magadang kanti ka lemah.

Masambilan magadang beli minehang déwék, jelé pesan tingkah beliné ané suba liwat. Beli liu mamati-mati, ngamatiang saluiring beburonan tan padosa. Ia iburon sujatiné patuh cara iraga, mabudi idup. Uli jani, beli lakar suud maboros, suud mamati-mati, ané madan himsa karma”.

Saja kone uli sekat ento, I Lubdaka nyumunin ngutang geginané maboros, nyemak geginan anyar, mawali ia mamacul, mamula-mulan di tegalé. Pikolihné matetanduran, anggona nguripang pianak muah somahnyané.

Kacrita di subané I Lubdaka tua, suba ruyud tur katiben gelem sanget, tusing dadi kelidin, cendek pajalané emasina mati. Ditu somah lan pianakné mautsaha ngupakarén maduluran pangabenan ané nista, nglantur nyekah manut dresta.

Suba pragat pula palin ngupakara, atman I Lubdakané malesat ka niskala, tur suba neked di tengahing marga sanga. Ditu atman I Lubdakané bengong, sawiréh tatas tekén tongosé ané patut katuju. Teka koné cikrabalan Ida Batara Yamané liu pesan, sahasa ngoros atman I Lubdakané, katur ring Ida Hyang Suratma, pinaka déwata sané nyurat saluiring parisolah atmané.

Gelis Ida Hyang Suratma matakén, “Eh… Cai Atma kasasar … Nyén adan Cainé? Apa geginan Cainé di mercepada? Lautang jani matur tekén manira!” Mara kéto Ida Hyang Suratma, matur atman I Lubdakané sada ngejer, kéné. “Inggih Ratu… titiang mawasta I Lubdaka. Daweg ring marcapada, titian manados juruboros”.

Sawiréh kéto atur I Lubdakané, kacawis olih Ida Hyang Suratma, “Eh… Lubdaka… yen kéto geginan Cainé, ento madan himsa karma. Jelé pesan parisolah Cainé. Ané jani tandang dosan Cainé, malebok di kawahé satus tiban”.

Ditu lantasan para cikrabalané katitahang ngoros atman I Lubdakané nuju ka Kawah Candra Goh Mukané. Di tengahing pajalan, sagét teka surapsaran Ida Batara Siwané liu pesan melanin atman I Lubdakané. Para cikrabalané matakon kené. “Eh… surapsara, ngudiang Idéwa melanin atman I Lubdakané?”

Sami surapsarané ngraos, “Eh… cikrabala, apang Idéwa tatas, tiang kandikain olih Ida Hyang Siwa, mendak atman I Lubdakané”. Yadin buka kéto, cikrabalané tusing nyak nyerah, pageh ngamel swadharma, mayang-mayang atma ané madasar idupné corah. Ento makrana metu siat rames pesan. Kacerita, kalah cikrabalané makejang, Atman I Lubdakané kagayot di joli emasé baan para surapsarané. Tusing ja makelo, teked koné suba di Siwaloka, nglantas atman I Lubdakané, katur ring Ida Sang Hyang Siwa.

Ida Sang Hyang Yama mireng indik asapunika, gelis ngrauhin Ida Sang Hyang Siwa. Suba rauh ring ajeng Ida Sang Hyang Siwané, matakén Ida Hyang Yama kéné. “Inggih… Ratu Sang Hyang Siwa, Iratu sané ngardinin awig-awig jagat, yéning manusané masolah becik patut molihang linggih sané becik, yéning ipun masolah kaon polih linggih sané kaon. Raris I Lubdaka, sekala solahipuné kaon pisan, sering mamati-mati buron tan padosa, dados ipun icén Iratu linggih becik? Yening puniki margiang, janten pacing katulad antuk jadmané sami, mawastu pacang rug jagaté”.

Kéto Ida Hyang Yama mabaos, tusing cumpu ring pamargin Ida Sang Hyang Siwa, ngicén I Lubdaka linggih becik. Raris kacawis olih Ida Hyang Siwa, “Uduh… Déwa Batara Yama, ampunang Déwa salit arsa. Saja I Lubdaka masolah himsa karma, nanging nuju Panglong Patbelas Tilem Kapitu, ipun sampun ngelar brata, kanggén nglebur dosané sami.”

Mireng baos Ida Hyang Siwa buka kéto, tondén Ida Batara Yama tatas, buin Ida mabaos, “Inggih… Ratu Bethara, titiang pedas pisan, daweg punika I Lubdaka, magadang ka lemah. Napi mawinan batek magadang, ipun kabaos ngelar brata?”.

Kacawis olih Ida Hyang Siwa, “Uduh… Déwa Batara Yama, mangkin nira nartayang indik i manusa. I manusa sujatiné damuh sané sering lali. Lali ring angga, tur lali ring kawitan. Antuk laliné mangliput, sering manahné paling, mawastu sering mapisolah dursila. Sangkaning jagra utawi magadang nira ngajahin jadmané mangda eling ring angga. Majagra nemonin Panglong Patbelas, Tileming Sasih Kapitu. Sedeng becik daweg punika, manira ngelarang yoga samadi, mawinan duk punika kaucap rahina Siwaratri.

Nglantur Ida Hyang Siwa nlatarang indik Bratha Siwaratri, majagra patut maweweh upawasa. Upawasa mateges tan keni pangan kinum. Buin besik bratan Siwaratri ané utama tuah monobrata. Monobrata maarti meneng ening”.

Buin lantas Ida Hyang Yama mabaos, “Inggih Ratu… titiang meled uning, napi mawinan ring Panglong ping Patbelas, Tilem Kapitu, kanggén galah utama nangun bratha yoga samadi?”.

Ida Sang Hyang Siwa raris masabda, “Suksman Tilem Kapitu inggih punika sekalané jagaté kapetengan, makaniasa manah peteng. Sané ngardi manahé peteng wénten pepitu, kawastanin sapta timira. Mangkin jagi dartayang nira sakasiki.

  1. Kaping siki Surupa, punyah antuk rupa jegég utawi
  2. Kaping kalih, Dhana, punyah antuk wibuhing
  3. Kaping tiga, Guna, punyah antuk kawikanan
  4. Kaping papat, Kulina, punyah antuk maraga wangsa
  5. Kaping lima, Yowana, punyah marasa nedeng teruna
  6. Kaping nenem, Sura, punyah ring saluir tetabuhan miras miwah narkoba sané mawinan punyah
  7. Kaping pitu, Kasuran, punyah antuk marasa dewék wané Pepitu sané ngawé manah peteng, sané ngawé manah paling, punika mawasta Sapta Timira.

Kapetengan manah punika sané patut galangin antuk majagra, mangda Iraga nénten maparisolah dursila. Rikalaning ngelar Bratha Siwaratri, mangda asuci laksana riin. Raris ri sampuné sandyakala, ngunggahang daksina pajati ring Sanggah Kamulan. Ring ajeng ngastawa katur upakara sesayut, pangambéyan, prayascita, lingga saking sekar widuri putih, aledin antuk daun pisang kayu. Raris ulengang pikayunan druéné ring Ida Sang Hyang Siwa sané sedek mayoga samadi.

Ri sampuné tengah wengi malih ngastawa. Kalaning wengi mangda nénten arip, gegitan Lubdhakané patut tembangang, becik anggén suluh urip, mangda nénten kantun maparisolah dursila”.

Wawu asapunika baos Ida Sang Hyang Siwa, wawu raris Ida Hyang Yama tatas, raris mawecana, “Inggih… Ratu Mahaluih, titiang matur suksma ring Iratu, riantuk lédang nartayang indik brata Siwaratri, mawinan titiang tatas uning ring kawiaktianipun. Sané mangkin titiang nglungsur maépamit ring anggan Iratu”. Puput matur, raris Ida Sang Hyang Yama budal mawali ka Yamaloka.




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan