Naga Basukih


Ada koné tutur-tuturan satua “Naga Basukih”. Kacerita Ida Betara Guru malinggih ring Gunung Seméru, kairing olih putranida sane mapeséngan Naga Basukih. Uli peséngan suba prasida katarka, putran Ida Betara Guruné ento maangga Naga, marupa ula ageng wiadin lelipi ané gedé.

Sedek dina anu, kandugi énu ruput pesan I Naga Basukih suba tangkil ring ajinné. Baan tumbén semengan I Naga Basukih tangkil, dadi matakén Ida Betara Guru ring putrané, “Uduh nanak Bagus, dadi tumbén buka semengan Nanak nangkilin Aji, apa mirib ada saratang Cening tekén aji? Nah lautang Nanak mabaos!” Kéto koné patakén Ida Betara guru ring putrané I Naga Basukih.

Ditu lantas I Naga Basukih matur ring ajinné, “Nawegang Aji Agung, titiang kadi isengé ring sameton titiangé sané wénten ring jagat Bali, makadi Betara Geni Jaya sané malinggih kocap ring Bukit Lempuyang, Betara Mahadéwa kocap ring Gunung Agung, Betara Tumuwuh ring Gunung Batukaru, Betara Manik Umang ring Gunung Beratan, Betara Hyang Tugu ring Gunung Andakasa, cutet ring makasami sameton titiangé sané wénten ring tanah Bali. Déning sampun lami pisan titiang ten naanin mapanggih sareng sameton, nika mawinan titiang nunasang mangda suéca maicain titiang lunga ka tanah Bali jaga ngrereh sameton titiangé sami.”

Béh, mara kéto aturné I Naga Basukih, digelis Ida Betara Guru ngandika, “Uduh Nanak Bagus, yen tuah dadi, sampunang ja Nanak lunga ka Bali lakar ngalih semetonan I Dewané! Napi ngawinang Aji mialang pamargan I déwané, mapan gumi Baliné joh pesan uli dini.

Buina yen lakar ngalih gumi Baliné, pajalané ngliwat pasih. Lénan tekén ento, buat tongos sameton-sameton Ceningé malinggih madoh- dohan, selat alas madurgama. Kaparna baan Aji, minab lakar sengka baan Cening jaga manggihin sameton. Buina, yen padé idéwa lunga, nyén koné ajak Aji ngawaspadain dini di Gunung Seméru?”

Kéto koné pangandikan Ida Betara Guru buka anaké mialang pajalané I Naga Basukih unduké lakar luas ka tanah Bali. Ban isengé tekén sameton, mimbuh baan doté nawang gumi Bali, dadi buin ngwawanin I Naga Basukih matur ring Betara Guru, “Nunas lugra Aji Agung, yéning kéntén Aji mabaos, minab Aji ngandapang kawisésan titiangé? I wawu Aji maosang jagat Baliné selat pasih raris mialang pajalan titiangé ka Bali, béh élah antuk titiang ngentap pasihé wantah aclekidek. Raris malih Aji maosang genah sameton titiangé di Bali medoh-dohan, maselat alas madurgama, amunapi sé ageng gumi Baliné punika Aji? Kantun élah antuk titiang yéning Aji micayang.” Kéto koné aturné I Naga Basukih, jeg nyampahang gumi Baliné di ajeng Ida Betara Guru.

Nah mapan kéto koné aturné I Naga Basukih, men Ida Betara Guru jog kadi blengbengan kayunidané mireng atur putrané. Dados jog nyampahang gumi Baliné, buin sadah élah koné baana nguluh mapan tuah amul taluhé gedén gumi Baliné. Sakéwala pamuput ngandika Ida Betara Guru tekén I Naga Basukih, “Nanak Bagus Naga Basukih, Aji sing ja buin lakar mialang pajalan Ceningé ka jagat Bali, nah majalan idéwa apang melah!” Mara kéto koné pangandikan Ajinné, béh ngrigik koné I Naga Basukih, jeg ménggal-énggalan nunas mapamit ring Ida Betara Guru.

Kacerita né jani, madabdab koné I Naga Basukih lakar luas ka Bali. Buat pajalané, uli Gunung Seméru lakar ngojog Blangbangan. Di benengan majalané I Naga Basukih, asing tomploka jeg pragat dekdek remuk. Telah punyan-punyanané balbal sabilang ané kentasin. Sing baan gedén lipiné ngranang sing kéto jenenga? Biuna telah patlangkeb kutun alasé mara ningalin I Naga Basukih.

Tan kucapan di jalan, jani suba koné nekéd di Blangbangan pajalané I Naga Basukih. Mapan edoté apang énggal ja ningalin gumi Baliné, jani menék koné I Naga Basukih ka duur muncuk gunungé, uli muncuk gunungé totonan lantas ninjo gumi Baliné. Bes gegaén ningalin uli joh lantasan, terang suba cenik tingalina gumi Baliné tekén I Naga Basukih. Payu ngrengkeng I Naga Basukih kéné, “Béh bes sanget baana I Aji melog-melog déwéké, suba seken gumi Baliné amul taluhé dadi lakar kéweh koné déwéké ngalih sameton di Bali. Dadi buka anaké sing nyager I Aji tekén kesaktian déwéké.” Kéto koné I Naga Basukih ngrengkeng.

Dadi tusing ia rungu, pakrengkengané di ati tatonan kapireng olih Ida Betara Guru. Ida anak mula maraga mawisésa, maraga sakti, sakedap dini sakedap ditu, cara angin tuara ngenah. Dadi dugas I Naga Basukih ngrengkeng masambilan ninjo gumi Baliné uli muncuk gunungé Ida Batara suba ditu, sakewala sing tingalina tekén I Naga Basukih. Ida mula wikan mayta-maya, ngenah-ilang.

Ditu koné lantas Ida Betara Guru jog nyeleg di sampingané I Naga Basukih tumuli ngandika, “Uduh Nanak, nganti suba pindo pireng Aji Idéwa nyampahang gumi Baliné, ngorahang gumi Baliné totonan tuah amul taluhé. Nah jani, Aji kené tekén Cening, yen saja gumi Baliné tuah amul taluhé buka pamunyin Ceningé, nah énto ada muncuk gunung ané ngenah uli dini. Yan buat gunungé énto madan Gunung Sinunggal. Jani yan saja Cening wikan tur sakti, Aji matakon tekén Idéwa, “Nyidang ké Cening nguluh gunungé ento? Yang suba saja mrasidang, kala ditu Aji ngugu buat kawisésan Idéwané.” Kéto koné pangandikan Ida Betara Guru.

Béh payu makejengan I Naga Basukih, krana tusing naen-naen gati dadi jog nyeleg Ajinné di sampingané. Matur koné I Naga Basukih, “Inggih Aji Agung, yang wantah Aji nitah mangda nguluh Sinunggalé, maliha yan bantas amunika pakantenan jagat Baliné, yéning Aji micayang jagat Baliné jaga uluh titiang.” Kéto koné aturné I Naga Basukih kaliwat bergah.

Malih Ida Betara Guru ngandika, “Cening Naga Basukih, nah ené titah Ajiné ané abedik malu laksanang!” Jani madabdaban lantas I Naga Basukih lakar nguluh Gunung Sinunggalé ané ada di tanah Bali uli di Gunung Blangbangané. Ditu I Naga Basukih ngentegang saha nuptupang bayu. Béh ngencorong paningalan I Naga Basukih neneng Gunung Sinunggalé, yan rasa-rasaang tulén ja buka kedis sikepé di benengan nyander pitiké kagangsaranné I Naga Basukih ngepet- ngepetang muncuk gunungé.

Disubané neked di Bali, buina suba kacaplok Gunung Sinunggalé, béh kaling ke lakar nguluh, ajin mara muncukné dogén suba sing nyidang I Naga Basukih ngepet-ngepetang muncuk gunungé. Mapan kagedéan lelipi sadah sambilanga maplengsagan mesuang bayu, dadi embid Gunung Sinunggalé ané paek bena kelodné. Yan rasaang, béh cara munyin kerug sasih kaulu munyin doosanné I Naga Basukih amah kenyelné, masih tondén nyidang nguluh Gunung Sinunggalé.

Kacrita né jani pélanan suba telah gading bayunné I Naga Basukih masih tondén nyidaang nguluh gunungé. Undukné I Naga Basukih buka kéto kaaksi olih Ida Betara Guru, mawanan digelis Ida ngandika, “Nanak Naga Basukih, men kénkén nyidang apa tuara Cening nguluh Gunung Sinunggalé?”

Mara kéto koné patakon Ida Betara Guruné, éméh kaliwat kabilbilné madukan jengah kenehné I Naga Basukih. Sakéwala buin telung kéto ja lakar ngaba jengah, lakar pragat tuara nyidang I Naga Basukih lakar nguluh Gunung Sinunggalé. Kaling nguluh makejang, nguluh muncukné dogén suba nandes. Dadi sambilanga masemu kabilbil matur I Naga Basukih ring Ida Betara Guru.

“Inggih Nawegang Aji Agung, kénak Aji ngampurayang indik titiangé bregah saha ngandapang jagat Baliné. Mangkin kénak Aji ngenénin upadarwa padéwékan titiangé baan titiang bregah!” Kéto koné aturné I Naga Basukih, jegan pragat tinut tekén sapatitah Ida Betara Guru.

Nah sasukat I Naga Basukih nongosin Gunung Sinunggalé, kapah ada linuh, kapah ada blabar, buina tusing pesan taén ada angin slaung sajéroning Bali. Nah, ada buka jani gunungé tegeh-tegeh di Bali, énto koné mawiwit uli Gunung Mahaméru ané katurunang di Bali olih Ida Betara Guru.




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan