Pan Angklung Gadang


Ada katuturan satua “Pan Angklung Gadang”. Kacarita ada anak muani madan Pan Angklung Gadang. Pan Angklung gadang mula tuah jlema bocok, maimbuh blentek éndép. Ia sesai mapi-mapi belog, sakéwala dayanné liu. Jani caritayang, Pan Angklung Gadang mamarekan di Puri.

Kacerita ne jani, Ida Anaké Agung mapikayun lakar lunga ka Gunung alasé, ida mabaos ken Pan Angklung Gadang, “Ih… Bapa, Pan Angklung Gadang, né jani gelah lakar luas ka Gunung, kema bapa ngétéh-étéhin jaran gelahé!”

”Inggih, Atu, titiang ngiringang.” kéto Pan Angklung matur, énggal ia nyemak jaran palinggih Ida anaké agung tur kaétéh-étéhin, kapasangin kekepuh, kundali, ambed ikut muah ané lénan, makejang pada mablongsong ban slaka. Sasubané pragat, matur jani Pan Angklung Gadang, “Ratu Dewa Agung, niki sampun sayaga durusang Cokor Idéwa munggah!”.

Suba jani Ida Anaké Agung nglinggihin kuda tur ngandika, “Bapa, Pan Angklung, kema jemak kompék pacanangan gelahé, jalan Bapa milu luas ngiringang gelah!” ”Inggih Ratu, titiang ngiringang.“ Kéto ia matur. Ida Anaké Agung ngalinggihin jaran maalon-alon, kairing ban Pan Angklung Gadang saha negen kompék pacanangan.

Gelisin satua, suba joh ngliwat désa, sagét macepol blongsong ambed ikut jarané, nanging tusing duduka ban Pan Angklung Gadang. Kacarita jani suba koné di gunung, Ida tedun uli kudané tur kacingak kudané lesu pesan. Kacingak blongsong ambed ikut jarané tusing ada, raris Ida matakén, “Ih Pan Angklung Gadang, sawiréh Bapa majalan durian, tusing ada nepukin blongsong ambed ikuh jarané ulung?”

Matur Pan Angklung, “Inggih Ratu Déwa Agung kantenang titiang sekéwanten ten wénten purun titiang ngambil santukan durung wénten pangandikan Cokor Idéwa. “Mara kéto, Ida Anaké Agung sada bangras mabaos, “Wih… Pa, to nguda Bapa belog, suba tepuk selakané ulung nguda tusing duduk, nagih orahin dogén. Mani puan Bapa ngiringang gelah apa ja ulung uli jarané, duduk énggalang, pempen ka kompéké!” “Inggih Ratu”, kéto énggal Pan Angklung Gadang masaut.

Tan kacarita Ida Anaké Agung suba kanti lingsir di gunungé, raris Ida mapikayun mantuk tur ngandika, “Bapa, Pan Angklung Gadang tragiang jarané, gelah lakar budal.” Pan Angklung Gadang matur, “Inggih Atu.” Bangun ia nyemak jaran tur kaétéh-étéhin. Sasubané pragat lantas ia matur, “Inggih Ratu Déwa Agung, puniki sampun puput durusang I Ratu munggah!” Gelis Ida munggah kairing ban Pan Angklung Gadang.

Jani suba koné rauh di tepin désané sagét ada macepol ulung uli jarané mara tepukinna tekén Pan Angklung Gadang laut duduka tur kapempen ka kompék pacanangané. Caritayang sagét suba rauh di bancingah raris tedun Ida saking kudané saha mangraris ka purian. Kompékné ané tegena timbalina tekén panyeroanné tur kagenahang di plangkaan ambéné. Pan Angklung Gadang ngembusin étéh-étéh jarané ngelaut nyusut peluh.

Kacarita jani Ida Anaké Agung mapikayun pacing nginang, ngrayunang sedah laut Ida ngungkabang kompék. Ida tengkejut nyingak kompék pacanangané bek mesegseg misi tain jaran. Ida Anaké Agung kemegmegan menggah piduka saha nauhin Pan Angklung Gadang. Pan Angklung Gadang tangkil masila tiding, nunas lugra lantas Ida Anaké Agung ngadeg ninjak tendas Pan Angklung Gadangé, sada ngandika bangras, “Kaki kléwaran Ibané ngajain sangkan Iba mempenin kompék gelahé tain jaran?”.

Ditu Pan Angklung Gadang matur sisip, “Inggih Ratu Déwa Agung, Cokor Idéwa nganikain titiang lamun ada ulung uli di jarané pempen di kompéké sapunika pangandikan Iratu ring titiang. Sané wau kantenang titiang macepol saking kudané raris duduk titiang genahang titiang ring kompék pacanangané. Inggih sané mangkin, titiang kabaos sisip, titiang nunas ampura. Raris marasa Ida Anaké Agung iwang mabaos. Prajani Ida lédang tur ngaksamang Pan Angklung Gadang.

Kacarita buin puané, buin Pan Angklung Gadang ngiringang masiram. Tumuli Ida mamargi ka tukadé kairing ban Pan Angklung Gadang. Sasubané rauh di tukadé raris Ida makayunan makoratan tumuli nyongkok di tengah tukadé. Pan Angklung Gadang bareng masi nyongkok di luanan Ida Anaké Agung, ia nyeden makebotan. Kandugi bendu pesan Ida Anaké Agung sawiréh cokoridané tomploka antuk bacin Pan Angklung Gadangé.

Pan Angklung Gadang énggal nyumbah nunas pangampura. “Inggih Ratu Déwa Agung titiang nénten ja purun langgia ring Iratu, titiang mamanah subakti, kija palungan Cokor Idéwa titian sané ngiringang. Mangkin yéning Iratu makoratan ring tebenan, titian ring luanan, yéning metu kotoran Iratu, taler bacin titiangé, ten iringangga ngatebénang?” Wawu énten atur Pan Angklung Gadangé, malih Ida Anaké Agung ica laut ngandika, “Nah Bapa Pan Angklung Gadang kema suba mulih, uli jani suud memarekan tekén gelah!”

Kacarita né jani Pan Angklung Gadang nongos di désa, ia ngelah kuluk berag akig aukud. Matepetan jani krama banjaré lakar sangkep. Pan Angklung Gadang inget tekén déwékné denda tuara sangkep abulan suba liwat. Ditu ia nagih pipis tekén kurenanné duang dasa, laut celepanga ka jit kuluké. Kacarita disubané krama banjaré ngawitin parum, ditu Jero Klian nyacah kramané ané mutang dedosan. ”I Sendi”, ”Tiang nika, tiang naur.” Sret kéto ngembot pipis

laut  mayah.  ”I  Tampul  ”  ”Tiang  nika”  laut  ngangah  buntilan, tur mayah. Jani teka gilirané Pan Angklung Gadang. “Pan Angklung Gadang” keto kajeritin.

“Tiang naur nika” mangkin mangkin dumun.” Ditu ia masebeng rengas tur ngaukin kulukné, “Kuluk, kuluk, kuluk… Kuluk kuluk kuluk”.” Mara ningeh munyiné kéto, nyagjag kulukné, ikutné klutar-klatir. “Pan Angklung Gadang kénkén, kal mayah?” Kéto dané panyarikan bajar, krama banjaré matolihan medasin solah Pan Angklung Gadangé. Masaut Pan Angklung Gadang, “Nggih, mangkin dumun, tiang kari ngambil jinah.” Keto pasautné.

Ditu tendas cicingé kasorogang, ikutné kakenjirang kanti meleging jitné laut kacanggem ban bungutné lantas ia nyepahang pipis. Laut kapetékin nem belas anggona mayah denda ané dadua anggona meli bubuh. Jani enu bin dadua. Ento anggona meli rujak.

Paundukan Pan Angklung Gadangé kapedasin ban I Wayan Sébetan, anaké sugih makeplag di banjaré ento. Dot I Wayan Sébetan tekén kulukné Pan Angklung Gadang. Enggal I Wayan Sébetan meli tur mayahin kulukné, awanan lega pesan kenehné Pan Angklung Gadang mulih ngaba pipis liu.

Buin maniné I Wayan Sébetan luas lakar mabalih. Majalan ia mapanggo sarwa anyar, nanging tusing ngaba pipis, sawiréh ia lakar narik pipis uli jit kulukné. Kacerita I Wayan Sébetan marérén di dagang nasiné. Ditu ia meli nasi, kulukné belianga masi nasi atékor. Suba gantiné lakar mabayahan, penékanga cicingé di baléné apang saeken anaké mabalih cicingé mesuang pipis. Mara klecotanga jit kuluké, jeg makebros pesu tai kati macelep ngiwat kolongan. Ditu I Wayan Sébetan ngutah-utah, dagangé uyut tusing kodag baana ngadek bengu tur pengit tain kuluké matah-matah. Sawiréh buka kéto, elek tur jengah I Wayan Sébetan ngénggalang mulih maganti baju laut nyemak pipis anggona mayah nasi.

Caritayang jani, buin ada anak ngarahin Pan Angklung Gadang, “Bapa icang mapengarah, buin mani sangkep nyen di banjar. Bapa patut naur utang dedosan. Yen tusing nyidayang mayah, umah bapané lakar adepa tekén banjaré.” Jani buin Pan Angklung Gadang nutupang daya laut ngaukin kurenané, “Méméné buin mani lakar nekaang tamiu, lakar sangu aji nasi, ento kucité tampah anggo lawar!” “Nah Bli.” Keto kurenané masaut. Pan Angklung Gadang nyemak blakas nektek tur ngerot kayu gilik pindananga tungked, lantas polesa aji mangsi kudrang barak muah kudrang gadang. Béh

luung pesan paturutan warnané tur tenget goban tungkedé ento.

Suba tengai suud malebengan tur pragat ngadonang lawar. “Méméné, lawaré wadahin cobék, nasiné telung sok kema pejang né jukuté masi pejanga di tengah glebegé. Caritayang jani anaké sangkep uling tuni ento suba pragat sakéwala nu ngerembugang Pan Angklung Gadangé sawiréh jani sengkerné mungkah.

Sawiréh kéto, makejang adung parembugan krama banjaré lakar teka ka umah Pan Angklung Gadangé. Neked ditu makejang krama banjaré orahina negak. “Inggih Jero Klian, nawegang antosang malih jebos tiang ngaturin ajengan ring Jero klian saha krama banjaré makasami.” Masaut Jro klian, “To Bapa ngelah nasi tuah aweregan nagih ngingu anak abanjar sing nyalah icang ngidihin bapa nasi.”

Jengah Pan Angklung Gadang ngéncolang nyemak tungked, misi asep muah canang, laut komak-kamik buka anak mamantra. “Inggih Ratu Betara, titiang nunas ajengan tigang balé”, lantas slamparanga tungkedé guerrrrrr . . . grodaaaggg kéto munyinné,

ulung di lenggatané tur mesuang nasi telung balé. Buin koné tungkedé slamparanga guerrrrr . . . grodaaaaaggg……………………… Buin pesu lawar acobek.

Bengong krama banjaré ningalin kasaktian tungkedé. Jani ada anak madan I Giur dot kenehné lakar ngelahang tungkedé ané sakti mantraguna. Ditu I Giur ngorahang tekén krama banjaré, “Tiang sané lakar mayah utang Pan Angklung Gadangé.” Béh lega pesan kenehné Pan Angklung Gadang bayahina utang ban I Giur. Suba kéto jani tungkedné tagiha ban I Giur.

Kacarita jani, I Giur lakar ngelah gaé gedé ngotonin pianakné, ditu ia ngorain panguopé makejang tusing baanga nyakan. Ané jani suba koné tengai masan anaké madaar, jani I Giur ninggarang kasaktian tungkedé, laut asepina tur ngaukin ancangan ajaka adasa. I Giur mamantra lakar nunas nasi dasa sok laut nyamparang tungkedé, “Gueeerrrrrr, krempéng”, keto munyiné, saget belah kca jendelan paoné kena tungked, tusing mulutang mesuang nasi, nglantas péléngan tamiuné kena tungked kanti pesu getih tur kalenger. Mara jagjagina tuara ada bebedag, buin ia nyamparang tungkedé ka paon nundén nuduk lawar, masi tuara tepukina.

Ané jani slamparanga tungkedé ka glebegé dadi buka tujuang sengkala pianakné I Giur ané maotonan kena tungked tendasné kanti ngemasin mati. Tamiuné makejang paklingus mulih tuara baanga  nasi, béh engsek I Giur dadi ucapan bakat uluk-uluka ban Pan Angklung Gadang. Kéto temuna anaké sugih tur demit, loba tekén timpal mabudi magagaénan apang payu kasugiané telah.




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan