Pelaksanaan Upakara Caru Labuh Gentuh


Puja Mantra / Pengastawa Caru Labuh Gentuh

 

Puja menggambarkan beberapa wujud/manifestasi Tuhan digunakan simbol-simbol sebagai sarana pemusatan pikiran. Semua benda di alam semesta ini dapat digunakan untuk menyimbolkan sesuatu terutama menyimbolkan Tuhan. Mantra Puja disusun dengan menggunakan aksara-aksara tertentu, diatur sedemikian rupa sehingga menghasilkan suatu bentuk bunyi, sedangkan huruf merupakan lambang bunyi. Untuk menghasilkan pengaruh yang dikehendaki, mantra harus disuarakan dengan cara yang tepat, sesuai dengan ‘suara’ atau ritma dan bunyi. Mantra mempunyai getaran atau suara tersendiri. Oleh karena itu, apabila diterjemahkan ke dalam bahasa lain, mantra tidak memiliki warna yang sama. Mantra adalah daya kekuatan yang mendorong ucapan berkekuatan (buah mantra disebut mantra siddhi). 

Mantra tidak bisa lepas dari aksara suci. Aksara suci dapat dibedakan menjadi tiga, yaitu tri aksara, dwi aksara, dan ekaksara. Tri aksara terdiri atas tiga huruf suci sebagai lambang pengakuan dan pemujaan terhadap Tuhan. Tri aksara adalah simbol dalam bentuk ucapan, mantra, atau doa. Ketiga huruf suci tersebut adalah A, U, dan M, yang di dalam pengucapan mantra dilafalkan sebagai Ang, Ung, dan Mang atau AUM, yang berdasarkan sandi suara AUM ini berubah menjadi Aum atau Om.

Dwi aksara terdiri atas dua huruf aksara, yaitu Ang dan Ah. Kedua aksara ini merupakan rwa bhineda, dua aksara yang berbeda, tetapi tetap satu. Aksara ini merupakan perwujudan Tuhan dengan sakti-Nya. Tuhan yang bersifat kekal dan abadi disebut purusha. Ang dan Ah adalah pranawa atau simbol kehidupan. Keduanya tak dapat dipisahkan jika ingin hidup. Persatuan dari tri aksara AUM dan dwi aksara Ang dan Ah melahirkan suatu sloka suci untuk mantra, yaitu Omkara, yang merupakan ekaksara Om. Pada setiap mantra yang diucapkan dapat dipastikan terkandung salah satu kata suci atau lebih.

Mantra merupakan unsur yang terpenting dari setiap upacara yadnya. Mantra inilah yang akan dapat menyelesaikan suatu upacara yadnya. Tidak ada upacara yadnya yang disebut selesai kalau tidak diantarkan dengan suatu mantra tertentu. Mantra berasal dari kata “man” dan “ tra “. Kata man berarti ‘pikiran atau ‘manah’, sedangkan kata tra berarti ‘menyeberangkan’. Mantra adalah audio yang sakral dengan tujuan untuk menyeberangkan pikiran dari yang gelap menuju pikiran yang terang dan kuat.

Puja mantra diucapkan berurutan sesuai dengan pelaksanaan ritual yaitu ngarga, ngastawa surya, catur weda; muja catur; pradnya pramitem, giri pati pramastawa; puja panglukatan; amuja padudusan; anglukat sahananing panca maha bhuta: pertiwi, apah, teja bayu, akasa ditambah dengan puja luhur akasa; muputang sahananing upakara ke luhur; mujaang tawur: ngerecah bhuta, yama raja, bebangkit, gelar sang, ayam lima, wewalungan: banteng, hasu bang bungkem, kambing, celeng plen, banyak kbo dan angsa; mujaang sor surya; mujaang pakelem; puja ngayab ke surya; puja ngayab ke ayun widi; puja ngayab ke segara/pakelem; puja ngayab caru, sor surya, panggungan; ngaksama puju, wisnu-wisnu; mujaang pras; muspa-muspa : puyung; siwa aditya; hyang iswara; hyang winu; hyang brahma; arda nareswara; luhur angkasa; kesegara; pakelem; guru bendu piduka; pertiwi; nunas panugrahan; puyung.

Mengucapkan puja mantra ada tingkatan-tingkatan upakara penyucian diri, seperti pemangku dengan sulinggih ada tingkatan ritual yang boleh dipimpin. Beberapa puja mantam yang diucapkan dalam pelaksanaan ritual caru labuh gentuh dan beberapa puja mantra yang ada dalam lontar bhama kretih yang patut diucapkan dalam pelaksanaan ritual dimaksud.

Puja Jagi Mekarya/ngarga tirta : (Serana sekar) Ngaksama Ida Sang Hyang Widi :

Om, Kesama Swamem maha dewa, sarwa prani hitangkara, mamuca sarwa pabebiah, palaya ya swa sada Siwa. Kesanta wiya kayika dosa, Kesanta wiya wacika namah, Kesantawiya manasa dosah, tat pramadat kesama swamem. Hina saram hina padam, hina mantra tata hayastu, mantra hina kriya hina, baktine maheswara yat pujitam mahadewa. Pranayama/amusti tungtungi hati: Om, Ang, Ung, Mang Siwa, sada siwa, prama siwa ya namah swaha Bayu sabda idep Sudanta nirwigna ya namah swaha Om, syah wesat prayoga ya namah swaha Om, Anugraha manuharam, dewa data nugrahakem, hyarcanem sarwa pujanem, namah sarwa nugrahakem. Dewa-dewi maha sidi yadnya katam mulat midam, laksmi sidinca dirgayur, nirwigna suka wredayem. Om, Sriyam bawantu, sukam bawantu, purnam ya namah swaha.

Puja Tirta penglukatan & pembersihan:

Om, Nama siwaya, Nama Budaya, Nugrahi mami nirmala, Om, saraswati prama sidya ya namah swaha, sarwa karya suda nirmala ya namah swaha. Om, gemung siwa sada siwa prama siwa buda dharma sanggya gana dipatya namah swaha. Om, ang kara pat astraya namah swaha. Om, Ang dupa dipastra ya namah swaha. Om, siwa, sada siwa, prama siwa ya namah swaha. Om, Prama guru iswara ya namah swaha. Om, sri guru jagat para kebya namah swaha. 

Puja Penganter Tirta bebanten:

Om, nama siwaya, nama budaya, nugrahi mami nirmala, sarwa sastra suksma sidi. Om, Saraswati prama sidya ya namah Sarwa karya suda nirmala ya namah swaha Om, gemung siwa sada siwa prama siwa buda dharma sanggya gana dipatya namah swaha Om, Ang kara pat astraya namah swaha Om, Ung dupa dipastra ya namahswaha Om, Siwa, sada siwa, prama siwa ya namah swaha Om, Mang prama guru iswara ya namah swaha Om, Sri guru jagat para kebyo namah swaha Om, Gangga dewi maha punyam, Gang lan ya namo sunyam Gangga kala sasuyuktian Gangga dewi namo namah Om, Sri gangga maha dewi Anuksma amerta jiwanam Ungkaraksara wijatiyam Maha amerta manohara Utpeti kapurusanca Utpeti wali praline Utpeti sa ba ta a i Utpeti sariram dewam nama swaha Om. Sriyam bawantu, sukam bawantu, purnam bawantu ya namah swaha 

Puja Maketis ke arep :

Om, suda suda, suda astu Parisuda astu Suda akasa suda bumi Suda wigna suda mala Suda papa klesa Kesuden den sang hyang trilokanata Ang, ung, mang serayu pawitram Prama saraswatiyem tlaga jnana ya namah swaha Om, siwa dewa-dewi sukla ya namah swaha 

Puja Sapta ganggga :

Om, Ang gangga dewi ya namah Ang Sindu watinca ya namah Ang Saraswati ya namah Ang wipasa ya namah Ang korsika ya namah Ang Yamuna ya namah Ang serayu ya namah 

Puja Ketisang kearep (Ping 7) ;

Om, Gangga Dewi maha Punyam Gangga lan namo punyam Gangga kala lan sesayutian Gangga dewi namo namah Om, Sri gangga maha dewi Hanuksomamrete jiwanam Ungkaraksare wijatan Maha mereta manohara Utpeti kapurusanca Utpeti wali praline Utpeti sa ba ta a i nyca Utpeti sariram dewam 

Puja Meketis kearep :

Om, Sriyam bawantu, purnam bawantu, sukam bawantu ya namah swaha Om, Panca aksara nama tirtam, Pawitram papa nasanam Param tan prama jenanam Siwa lokam pratistanem Om, namah siwa ya etwenam Param brahma atmane wandam Param sakti panca dewiyah Ongkara agni mantrake Om, Panca aksara prama jnanam Param sakti panca dewiyam Param tan prama jnanam Siwa lokam pratistanem Om, rang ring syah prama siwa ya nama swaha 

Puja Penganter mekarya tirta penglukatan :

Gangga muncar saking wetan Tingaling tlaga hojanira Jambangan nira selaka Tinancebang tunjung putih Padiwusan batara Iswara Gangga muncar saking kidul Tingaling tlaga hojanira Jambangan nira tembaga Tinancebang tunjung bang Padiwusan batara Brahma Gangga muncar saking kulon Tingaling tlaga hojanira Jambangan nira mas Tinancebang tunjung kuning Padiwusan batara Mahadewa Gangga muncar saking lor Tingaling tlaga hojanira Jambangan nira wesi Tinancebang tunjung ireng Padiwusan batara Wisnu Gangga muncar saking madya Tingaling tlaga hojanira Jambangan nira amanca warna Tinancebang tunjung amanca warna Padiwusan batara Siwa Ginawe penglukatan bebanten, Wenang betara siwa anglukat anglebur dasa mala Hinambelang dening hodak Keletehin dening roma Kehiberin dening ayam Kelangkahin dening sona Menawi ta keraraban ketuku ring pasar Keperesita dening Betara Siwa murti, Om, sri ya we ya namah swaha Om, Pakulun sredah betara siwa murti sakti Anibakang tirta kamandalu Winadahan kundi manik Maka suklaning buana alit, Maka suklaning buana agung Hamburana sarwa hujar hala Hipen hala tuju teluh desti tranjana Kelukat dening betara siwa murti sakti Siniratang mencar mencur, papa klesa Tri malaning manusa kabeh Moksah hilang Hatur hangulun ring kahyangan sakti Om, Sri ya we ya namah swaha 

Puja Penganter Siratang ke ajeng ping 7 Pengurip sarwa yadnya :

Srana baas kuning, medaging jinah lan samsam. Mantra : Om, Pakulun Sang Hyang Prama Wisesa, Angurip ikang buana kabeh Angurip ikang sarwa tumuwuh Saking purwa, geneyan, kidul, neriti, kulon, wayabia, lor, ersania, maring madiya, sor, luhur Kaurip dening Sang Hyang Prama Wisesa Om, beb biyem nama swaha

Puja Mantra tri keramas / Pesucian :

Om, purna candra purna bayu Mangkana paripurna ya Kadi langgening surya candra Mangkana langgenganiya Manah 

Puja Penganter Biya kaon Perlengkapan :

  1. Prakpak – ngider ping 3.  2) Nasi awon -usapang ring tangana ping 3. 

  2. Toya tangan – pembersihan tangan mantra; Om, Gangga amerta ya namah swah.

  3. Sampat/sepit – tangan disapu : Om rah pat ya namah swaha.

  4. Segau dll – Pembersihan; Om, suda mala, sudalara, suda roga, suda wigna ya namah swaha.

  5. Taluh – Tangan tengan;. Om, tang namah,Ing namah, ang namah, madya mika. Tangan kiwa m. Om, ang redaya ya namah Om, Bhur bwah swah jwalinisika ya namah Om, rung kwaca ya namah Om, rah pat astra ya namah swaha.

  6. Bunga – Om, Purna jiwa ya namah swaha -Om, iswara angibaraken sarwa mala pataka ya namah swaha.

  7. Tirta biya kaon : Om, antiganing sawung pengawak Sang hyang gala candu segilingan Pangilanganing mala papa pataka Om, Bang bama dewa Om, Bayu angibaraken lara roga wigna Om, Sah wosat ya namah swaha Om, Sang buta nampik lara Sang buta nampik mala Sang buta nampik lroga Undurhaken sekewaning lara roga wigna Om, kesama sampurna ya namah swaha 

Puja Penganter Banten Penyeneng :

Om Kaki Penyeneg Nini Penyeneng Kajenenganing Brahma,Wisnu Iswara.

Puja Penganter Banten Prayascita :

Om, Hrim, Srim, Nam, Mam, Sim, Wam, Yam, sarwa rogawighna satru winasaya Rang Om Phat.Om Rhim, Srim.AM, Tam, Sam, Bam, Im, sarwa danda mala papa-kelesa winasaya Rah Um, Phat; Om Rhim, Srim, Am, Um, Mam, sarwa papa petaka winasaya Rah Um Phat. Om sidhi Guru Srom Sah osat, Om, sarwa Wighna winasaya. Sawa kelesa winasaya, sarwa rogha winasaya, sarwa papa winasaya, astu ya namah swaha 

Puja Panganter Sesayut Durmanggala Mantra :

Pakulun Sang Kala Purwa, Sang Kala Sakti, Sang Kala Beraja Muka, Sang Kala Petra, Sang Kala Ngulaleng, Sang Kala Suksma aja sira pati panyinga aja sira pati paprotongi iti tadah sajinira, penek lawan bawang jae muang terasi bang, iwak antiga, jinah satak lima likur, lawe satukel, menawi kurang tadahan nira, aywa sira usil silih gawe, tukunen sira ring pasar-agung, iki jinah satak lima likur, lawe satukel, wehinta, senak rabinnira mwang putunnira, ndah sira lungha amarah desa, aja maring kene, den pada siddhir astu. Om, Kala bhyo bhokte nama swaha 

Puja Penganter Banten Byakaonan Mantra :

Kekosok : Om Tresna taru lata kabaretan kalinusan dening angin angampuhang maka wighne. Om siddhi astu ya namah swaha.  Puja segau dan tepung tawar : Om sajnana asta sastra empu sarining wisesa, tepung tawar amunahaken, segau angaluaraken sakwehning sebel kandel lara-roga bhaktanmu. 

Puja wija/secarik Di dahi :

Om Çri, Çri ya namo namah swaha. Di bahu kanan : anengen bhagia pwakerti asasangon; di bhahu kiri angiwahaken panca baya; di punggung: angunduraken satru musuh; di bawah kerongkongan:angarepaken phalabhoga; di hati: angati-ati sabdarahayu; pada kedua belah tangan : ananggapana sri sedana; di kaki : anandungana mas-perak, Om rhang, ring, sah parama Siwa Ditia ya namah swaha

Puja tatebus:

Om raga wetan, angapusaken balung pila-pilu, angapusaken otot pila-pilu; tan kadi langgengning Sang Hyang Surya, mangkana langgengning angapusaken kang tinebus-tebas, Om sampurna ya namah swaha 

Puja menghaturkan toya (yeh coblonga):

Om, Gangga pawitrani ya namah swaha Puja Isuh-isuh :Om Sang Hyang Taya tanpanetra, tan pa cangkem, tan pa karna, Sang Hyang Taya jadi sukla nirmala, sira angisuh-isuhing sarwa dewata, angilangaken sarwa bhuta, dengen,ring pada Betara kabeh, aja kari masenetan ring manusa kabeh, nyah ta kita saking kulit, ring daging, ring walung ring sumsum, mantuk ta kita ring Jamur Jipang Sabrang melayu, Om, AM, MAM namah swaha 

Puja Telur pada isuh-isuh:

Om antiganing sawung, pangawaking Sang Hyang Gala Cadu Sagilingan, kalisakana lara-rogha mala petak kabeh. Om Sah osat namah. Om Bam Bhamadewaya, Betara angiberaken lara rogha papa klesa mala wighane saarwa dewa-dewi ne kabeh. Om cri yawe namo namu namah swaha 

Puja Mantra lis:

Pakulun ngadeg sira sang janur kuning tumurun Betara Siwa, ulun angaturaken busung reka, busung ringgit, ron sarwa laluwes, mas aworana kumala-winten, angisudha,tutuga ring sapta wredah. Om, Çri ya wenamunamah swaha 

Puja Ngesekang lis :

Om, pakulun megadeg sira janur kuning Tumurun betara siwa Angadegang lis busung mereka ringgit Winastu denira betara siwa Maoteng sarwaning leluwes Maweh ratna kemala winten Me wat mas tan petune Yatna anggoni ulun Angilaraken leteh-leteh Kesude denira betara Siwa Wastu paripurna ya namah swaha 

Puja Mencipratkan Tirta Pabyakaonan

Pukulun Hyang Betara Kali, Betara Hyang Sakti, Sang Kala Putih, Sang Kala Bang, Sang Kala Pita, Sang Kala Ireng, Sang Kala Amancawarna, Sang Kala Anggaspati. Sang Kala Karogan-rogan, Sang Kala Pepedan, Sang Kala Patti, Sang Kala Sedahan-kala, aja sira anyang-kalen manusanira ngastuti Hyang Dewa Betara ring Parhyangan sakti reh ingsun angaturaken tadah sajinira. Betara kala puniki nhutinen rudanira kabeh. Om, Kala-kali bhyo bhuktaya namah. Om, kesama sampurna ya namah, Om sarwa Kala Laksana ksamam ya namah swaha

Puja Panglepas Prani Mantra :

Om, indah ta kita pada, saking purwa desa sinangkan ta, pamuliha kita maring purwa desa, manembah ta kita maring dewa Iswara.Om, Sang lingganta, wus samangkana pasang sarga kita ring Dewa Iswara, aywa ta kita tan merganti aken katuturan ira Sang Hyang Dharma, tutur-tutur aywa lali, enget-enget aywa lupa, nahan teka ring dalam kapatian.
Yang kita dadi janma dadi ya kita wiku sakti saguna kayanta atur akena ring hulun, apan hulun amantukakena irikita.Om, Sang sadnya ya namah swaha.

Om, indah ta kita pada, saking daksina desa sinangkanta, pemulihan kita maring daksina desa, manembah kita maring Dewa Brahma.
Om, Bang lingganta, wus samangkana pasang sarga kita ring Dewa Brahma, aywa kita tan manganti aken katuturan ira Sang Hyang Darma, tutur-tutur aywa lali, enget-enget aywa lupa, nahan teka ring dalem kapatian.
Yang kita dadi janma dadi ya kita wiku sakti, saguna kayanta aturakena ring hulun. Apan hulun amantukakena irikita. Om, Bang sadnya ya namah swaha.

Om, indah ta kita pada, saking pascima desa sinangkanta, pamuliha kita maring pascima desa, manembah kita maring Dewa Mahadewa.
Om, Tang lingganta, wus samangkana pasang sarga kita ring Dewa Mahadewa, aywa ta kita tan manganti aken katuturan iri Sang Hyang Dharma, tutur-tutur aywa lali, enget-enget aywa lupa. Nahan teka ring dalem kapatian.Yan kita dadi janma dadi ya kita wiku sakti, saguna kayanta aturaken ring hulun, apan hulun amatukakena irikita.
Om, Tang sadnya ya namah swaha.

Om, indah ta kita pada, Saking uttara desa sinangkana, pamuliha kita maring uttara desa, manembah kita maring Dewa Wisnu.Om, Ang lingganta, wus samangkana pasang sarga kita ring Dewa Wisnu, aywa kita tan mangantiaken katuturan ira Sang Hyang Dharma, tutur-tutur aywa lali, enget-enget aywa lupa, nahan teka ring dalem kapatisan. Yan kita dadi janma dadi ya kita wiku sakti, saguna kayanta aturaken ring hulun, apan hulun amantukakena irikita.
Om, Ang sadnya ya namah swaha. Om, indah ta kita pada, saking madya desa sinangkata, pamuliha kita maring madhya desa, manembah kita maring Dewa Siwa.

Om, Ing lingganta, wus samangkana pasang sarga kita ring Dewa Siwa, aywa kita tan manganti aken katuturan ira Sang Hyang Dharma, tutur-tutur aywa lali, enget-enget aywa lupa, nahan teka ring dalem kapatisan.
Yan kita dadi janma dadi ya kita wiku sakti, saguna kayanta aturaken ring hulun, apan hulun amantukakena irikita.Om, Ing sadnya ya namah swaha. 

Puja Ngaturang banten ring sor :

Caru :
Utpeti : I,Ba,Sa,Ta,A, Ya, Wa, Si, Ma, Na, Mang Ang Ung . Shtiti : Sa,Ba,Ta,A,I Na,Ma,Si,Wa, Ya, Ang Ung Mang Om, Tang ang ing sang bang utat ya namah Om, Gemung gana pat ya namah Om, bang rajastra ya namah Om, pat-pat, Om, ang surabala ya namah Om, Ung cikra bala ya namah Om, Mang Iswara ya namah Om, Sang, Bang Tang Ang Ing sarwa buta bio ya namah.

Lukat Buta :
Om, lukat sira sang buta dengen mesurupan sang kalika Lukat sira sang kalika, mesurupan betari durga Lukat sira betari durga mesurupan betari uma Lukat sira betari uma mesurupan betari guru Lukat sira betari guru mesurupan sang hyang tunggal Lukat sira sang hyang tunggal mesurupan sang hyang sangkaning paran, apan ida sang hyang sakaning paran rat kabeh mewali paripurna. Om, sidi rastu ya namah swaha

Ngastawa buta kala :
Om, Kruna raksasa rupanca Baibatsiyam yo cayo punah Somya rupam awapnopati Twam wande waradam amum Om, Sweta maheswara rupam Brahma bang kala warna sya Pita mahadewa kala Wisnu kresna maha kala Om, Siwa panca warna kala Durga buta warna sya Tumwarna kala ta hityam Panca ma kala warna sya Om, buta kala prastita ya namah swaha.

Mantra caru : Pakeling Buta:
Om, Indah ta kita sang buta putih, saking purwa desanira, betara iswara dewatania, wajra senjatania, manis pancawarania, Om, sang namah swaha. Om, Indah ta kita sang buta bang, saking daksina desanira, betara brahma dewatania, gada senjatania, paing pancawarania, Om, bang namah swaha. Om, Indah ta kita sang buta kuning, saking pascima desanira, betara mahadewa dewatania, naga pasa senjatania, pon pancawarania, Om, tang namah swaha. Om, Indah ta kita sang buta ireng, saking utara desanira, betara wisnu dewatania, cakra senjatania, wage pancawarania, Om, ang namah swaha. Om, Indah ta kita sang buta amanca warna, sang buta tiga sakti aransira saking madya desanira, betara siwa dewatania, padmasenjatania, keliwon pancawarania, Om, ing namah swaha. Tumedun pwa sira kelawan sanak wadwan nira sedaya iki tadah sajinira caru ayam amanca warna, winolah winangun urip, ketekeng reruntutan ipun, menawi wenten asing kirang asing luput aturan pedekan pakulun paduka betara sang aduwe karya ngelungsur sinampura agung ring pakulun paduka betara kabeh. Om, sidi rastu ya namah swaha. 

Puja Buta :

Om, Sukatam kala pujitam Kala suka prajojanam Sanayam kala pujitam Sada siwa maha kretam Om, Pujitam kala sukatam Kala kali kaprojnanam Sarwa kala suka nityam Sarwa wigna winasanam Om, durga dewi masarirem Kala kingkara moksatam Kala mertyu punah citam Sarwa wigna winasanam

 

Piuning caru :
Om, buktiyantu durga tangkaram Buktiyantu kala ewaca Buktiyantu buta butanam Buktiyantu pisaca sanggyam Om, durga loke boktya namah Kala loke boktya namah Buta loke boktiya namah swaha Om, kang kasolkaya swasti-swasti Sarwa buta kala predana purusa Boktya namah swaha

Puja Metabuh :

Toya anyar :
Om, kesemung prama siwa ya namah swaha


Puja Berem/tuak :

Om, Cang camani ya namah swaha

Puja Arak :

Om, Jeng jiwa ya namah swaha Om, Sang Hyang purusangkara Apan kita gurunmu Singgih singgih Ang ah jeng poma poma poma Om, Ang Ung Mang Sang Hyang Purusangkara Apan aku gurunmu Wus denira amangan anginum angunduraken sarwa buta kala buta kali kabeh, mulih maring dang kahyangan nira soang-soang aja sira hamilara manusian nira ring marcapada. Sang Bang Tang Ang, Ing, Nang, Mang, Sing, Wang, Yang, Ang, Ung, Mang ya namah swaha 

Puja Prelina caru :

Om, A,Ta,Sa,Ba,I, Ung, Ang, Mang Om, bhur bwah swah Sarwa buta kala morsah wesit Sarwa dewa pratista ya namah swaha Ah Ang Mantuk sabda bayu idep 

Puja Mesegeh Agung:

Sang Hyang Sangkara Anugrahan ring Sang kala sakti Sang Hyang Ludra Anugrahan ring sang kala wisesa Sang Hyang Durga Anugrahan ring sang kala dengen Among amongan betara Iki manusanira aweh saji ring Watek buta kala kabeh Medaging beras, medaging antiga, Muang jinah anggen atuku ring pasaragung Pilih kebelanira Om, kala bukta bukti ya namah swaha 

Puja Mesegeh manca warna :

Sang buta dengen, Kala mertyu, anggapati, prajapati, banaspati, Banaspatiraja, sang buta telu Metu saking harep, saking huri, Wus denira amangan anginum mulih maring dang kahyangan nira soang-soang, aja sira hamilara manusanira ring marcapada Om, sidi rastu ya namah swaha 

Puja Ngantebang Bebangkit Mantra :

Om, Durgha Bucarya namah swaha, Om Kala Bucarya namah swaha, Om Bhuta Bucarya namah swaha, Sang Drembamoha amangan ring pajagalan, Sang Kala Wisaya amangan sira ring pajuden, Sang Kala Ngadang amangan sira ring marga agung, Sang Kala Katung amangan sira ring pasar, pada amukti sari ya kita.Wus sira amukti sari, mantuk sira ring marga walunaning sang adruwe karya, atulung sira ring rahayu.Sang Bang Tang Ang Ing Nang Mang Sing Wang Jang, Ang Ung Mang.

Puja Muktiang Bebangkit Mantra :

Om, Buktiantu Durgha katara, buktiantu Kala mewaca, buktiantu sarwa bhutanam, buktiantu Pisacasanggyam, Om, Sredah-sredah robhyo namah. Om, amrtangge robhyo namah. Om hrih kacarik caruke robya namah swaha. 

Puja Ngantebang Gelarsanga Mantra :

Om Pakulun Sang Bhuta Dengen, ingon-ingon Sang Hyang Pasupati. Sira Sang Bhuta Dangdang, Sang Bhuta Brahma aran sira. Sang Bhuta Putih, Bhuta Janggitan aran sira. Sang Bhuta Bang, Bhuta Langkir aran sira. Sang Bhuta Kuning, Bhuta Lembukanya aran sira. Sang Bhuta Ireng, Bhuta Karuna aran sira, Sira padha angilangaken Bhuta Sanga. Iki mene maka buktinira, sega sawakul ulam karangan muang balung gegending, inucap antiganing sawung anyar, sajeng saguci, enak pada amukti yasa sira soang-soang. Menawi wenten kirang wenten luput, punika pamutusnia jinah satak lima likur. Sampun tanana sredah, sinampura sira sang adruwe karya ayu, sungana ta sira suka sadia rahayu paripurna. 

Puja Segehan Agung Mantra :

Pakulun Sang Kala Nungkurat, Sang Kala Tahun, Sang Kala Badawang Jenar, Sang kala Durmerana Sang Kala Wisesa makadi sira ranini Bhatari Durga dan suka anadah caru aturane mami. Om, sampurna yannamah swaha 

Puja Ngastawa ke Pertiwi :

Om, Pratiwi sariram dewam Catur dewi maha dewi Catur asrama betari Siwam bumi maha sidyam Om, Dewi ri purwani basundari Siwa Patni putra yoni Uma durga gangga dewi Indrani camundi dewi Brahma betari wisnawe Sangkomari gayatri dewi Om, Sri dewi ya namah swaha 

Puja Ngastawa Siwa Guru :

(Dados anggen nganteb ring sanggah kemulan utawi Sanggah Kemimitan)

Om, Dewa Dewi tridewananm Trimurti tri lokanam Tripurusa sudha nytyam Sarwa jagat jiwa atmanam Om, Guru dewa guru rupam Gura padyam guru purwam Guru pantaram dewam Guru dewa sudha nityam Om, Brahma wisnu iswaram dewam Jiwa atmanam tri lokanam Sarwa jagat pratisthanam Sudha klesa winasam Om, Sarwa roga wimurcanam Kala roga pratistanam Moksanam sarwa wisan tu Wigna dosa winasam 

Puja Ngastawa Ida Sang Hyang widhi :

Om, Pakulun Siwa, Sada Siwa, Parama Siwa, Ang, Ung, Mang Brahma, Wisnu, Iswara ya namah swaha Pakulun paduka betara kabeh, tumedun pakulun betara Kabeh, pedekan pakulun paduka betara anguntap abanten pakulun paduka betara meruntutan canang pemendak katur ring paduka betara. Tumedun pakulun paduka betara saking wetan, saking kidul, saking kulon, saking lor, saking madya, saking luhur, saking sor, pedekan paduka betara rahina mangkin angaturaken saji…..? katur ring pakulun paduka kabeh, ledang paduka betara anureksa aturan pedekan paduka betara, menawi wenten asing kirang asing luput aturan pedekan paduka betara ngelungsur sinampura, akedik aturan pedekan pakulun paduka betara agung pinalakun ipun. Om, Sidi rastu ya namah swaha 

Puja Ngelinggihang suci :

Om, Nama siwaya Tan kelebatang tulah kelawan carik Muang pamidi Moga luputa ring lare roga Muang Wigna Ulun aminte sih kerta nugraha betara Ulun amuja ri paduka betara kabeh.

Suci : 

Om, Kurusya mahe wulacek Pertanjale maha padma Hyang dewa sahe puspa lingga padaning Hyang Wulacek sang hyang wisesa sarwa rsi Apan sire mekadi manik kencana Sang kesuun duk betara kala sakti Pakundan gana sakti Pisang Sang Hyang Kumara Sesirih betara Wisnu Apuh betara Brahma Pelang betara Mahadewa Plawa betara Siwa Sang Hyang Sambu sira ring burat Sang Hyang Rudra maka caru Bebanten Sang Hyang Sukla paksa Sajeng Sang Hyang basewarna Ulam betara Baruna Lelawuk betara Mahesora Sad rasa maka imbuhan Sedang pinaka artra Betara suci nirmala mengicenin maka sari Sarining sunya nirmala Puja betara dharma, nguni wah jagat wisesa Akasa lawan pertiwi Radtya lawan wulan, Sang Hyang Tunggal lawan puja Astu denira Sang Hyang Lokanata, Sami sampurna ya namah swaha 

Puja Guru piduka :

Om, Siwa, Sada siwa, prama siwa ya namah swaha Om, Guru rupam sada nyanem Guru namo japet soda Guru pantaram dewam Nasti nasty, deni deni Om, Guru piduka ya namah swaha Om, Hyang pradana Hyang purusa Hyang surya candra Manusanira angaturaken guru piduka Angaturaken pemahayuan Wus tanggapane desa denira Begawan penyarikan Enak kita Begawan citra gotra, citra gatri Mami anembah tangan karo Aneda sinampura menawi wenten Sabda saud, linyok, lepas pengucap, Sampurna ngadaaken baye suka nyekeb, Manusanira haneda tirta darma merta Hyang-hyang Iswara, Rudra, Brahma, Mahadewa, Sangkara, Wisnu, Sambu hyang sarwa dewata Manusanira angaturaken guru piduka Om, Sidi rastu ya namah swaha 

Puja Penganteb sesayut :

Om, Sangkepaning premanta Negarasya muni wantam Dewa samhita yoganta Brahma wisnu maheswara Om, Pujasya mantra sya Tri aksara maha kodratan Brahmangga murcage yuktam Siwangga mantra matmakem Om, Panca bhuwana tatwamca Asta dewa dalan bawet Dewa samhita yogante Brahma wisnu maheswara Om, Siwa, Sada siwa tatwa ya namah swaha 

Puja Tribhuwana stawa :

Om, Prama siwa twam guhyam Siwa tatwa prayanamah Siwasya pranato nityam Candisya namo stute Om, Naiwedyam brahma wisnu ca Bhokta dewa maheswaran Sarwa wyadin alabhati Sarwa karyanta sidhantem Om, Jayarti jayan apnuyat Yasarti yasan apnoti Sidhi sakalam apnuyat Prama siwam labhati 

Puja Mesirat :

Om, om, prama Buddha suddha amerta ya namah swaha Om, om, sada buddha suddha amerta ya namah swaha Om,om, buddha suddha amerta ya namah swaha Om,Om, Siwa suddha amreta ya namah swaha Om,Om, Sada siwa suddha amreta ya namah swaha Om,Om, Parama siwa suddha amreta ya namah swaha 

Puja Pengastawa wiswe dewah (sarwa yadnya) :

Om, Giri pati dewa-dewi Lokanata jadat pati Sakti matam maha wiryam Jnana matam siwa atmakem Om, Maheswara diwya caksur Maha padmo namo namah Gora-gora maha suksma Adi dewa namo namah Om, Paramesta-paramesti Para merta namo namah Adi karana isa ca Na karana namo namah Om, Maha rudra maha sudha Sarwa papa winasanam Maha murte maha tatwa Pasupatie namo namah Om, Mahadewa sangkaranca Sambuh sarwa bawas tata Iswara brahma ludrasca Isanah siwa ya namo namah Om, Sriyam bawantu, Sukam bawantu, Purnam bawantu ya namah swaha 

Puja Ngaturang perangkatan :

Om, buktiyantu sarwata dewa Buktiyantu sri lokanata Sadanah separi warah Swarga sada sidisca Om, dewa boktre laksana ya namah swaha Om, dewa trepti laksana ya namah swaha 

Puja Pengeramped :

Om, Jala sidhi maha sakti Sarwa sidhi maha tirta Siwa tirta manggalaya Sarwa karya prasidantem Om, sriyam bawantu, purnam bawantu, sukam bawantu ya namah swaha 

Ngayab banten :

Om, pranamya baskara dewam Sarwa klesa winusanam Pranamya ditya swartam Bukti mukti sarwa pranem Om, sarwa boktem sampurna ya namah Om, treptyem ya namah swaha Om, rang ring sah prama siwa aditya namah swaha 

Puja Ngaturang Pras Prasida Karya :

Ong kara moktayet Sarwa pras prasidam Suda ya namo namah Ang,Ung,Mang Om, Suda peras suda ya jnanam Sarwo miket matwo ya nityam Ang ah 

Puja Mantra pras penganteb :

Om, Eka wara, dwi wara, tri wara, catur wara, panca wara Purwa peras presida sidi Om, Sidi rastu ya namah swaha 

Pemuspan :

1) Muspa puyung majeng (ditujukan) ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi.
2) Muspa meserana antuk sekar majeng ring Sang Hyang Siwa Aditya.
3) Muspa meserana sekar petak majeng ring Bhatara Sang Hyang Iswara.
4) Muspa masera sekar mewarna selem majeng ring Bhatara Wisnu.
5) Muspa maserana sekar abang majeng ring Bhatara Brahma.
6) Muspa maserana sekar majeng ring Bhatara Arda Nariswari.
7) Muspa maserana sekar majeng ring Bhatara Luuring Angkasa.
8) Muspa maserana sekar majeng ring Bhatara siwa.
9) Muspa maserana sekar majeng ngaturang pakelem ring bhatara Baruna.
10) Muspa meserana sekar majeng ring Guru Bendu Piduka.
11) Muspa maserana sekar majeng ring Ibu Pertiwi.
12) Muspa maserana kwangen majeng ring, Sang Hyang Samadaya nunas waranugraha.

13) Muspa puyung sebagai pralina sembah majeng ring Sang Hyang Widhi.

Mulang Pakelem – Penutup Ritual Caru Labuh Gentuh

Penutup ritual diakhiri dengan ritual mulang pakelem di segara, Mapakelem berasal dari bahasa Bali, yaitu ma dan pakelem, ma berstatus sebagai awalan yang mengandung arti melakukan suatu pekerjaan. Istilah pakelem berasal dari kata ‘kelem’ yang berarti tenggelam dan mendapat prefiks ‘pa’, menyatakan benda yang dikenai pekerjaan.

Jadi, upacara mapakelem adalah suatu pelaksanaan kurban suci secara tulus ikhlas dengan cara menenggelamkan, menanam, atau melepas sarana-sarana upakara pada suatu tempat.
Ritual mulang pakelem dapat dilakukan di dua tempat, yaitu (1) di air danau atau di laut dan (2) di daratan atau pegunungan.

Wujud pakelem yang dipakai sebagai wujud sasajen juga ada dua, yaitu pakelek yang dipakai berupa sesajen memakai binatang kurban tertentu yang dimatikan. Pakelem memakai sesajen dengan binatang kurban tertentu yang masih hidup.

Mapakelem berasal dari kata kelem berati makhluknya akan tenggelam, lalu mati. Upacara mulang pakelem merupakan sarana untuk menyeimbangkan hidup antara manusia dan alam lingkungannya sebagai refleksi dari konsep tri hita karana yang diwujudkan melalui upacara pelepasan beberapa hewan. Hal itu dilakukan dengan memberikan panyupatan kepada para bhuta kala dan makhluk-makhluk yang dianggap lebih rendah tingkatannya dari pada manusia.

Pelaksanaan ritual caru labuh gentuh menggunakan hewan persembahan adalah kebo, sampi, kambing, banyak, ayam dan bebek. Berbagai macam sesaji untuk persembahan tersebut kemudian ditenggelamkan di tengah laut. Melaksanakan buwatan laut, yakni pakelem, masyarakat di Bali, baik para nelayan maupun warga yang tinggal di daerah pesisir, biasanya dapat lebih tenang dan pasrah menjalankan aktivitas sehari-hari.

 

 

 


Sumber :

Teo-Ekologi Caru Labuh Gentuh di Bali
Oleh :
Dr. Drs. I Wayan Sukabawa, S.Ag., M.Ag



Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

Buku Terkait
Baca Juga