Pengobatan Bali dalam Lontar Usada Dalem


 

(16a) – n sasawi, 3, bidang, rwan kamarunggi, kamaligi pusuh, pëhaknā. Ta, edan, hana buh wtëng, śa, wwadhing liliguṇdhi, bratawali, ma, atutur ya namah swahā, pëhaknā. Ta, edan, aturu, śa, sdah tmu rose, 7, bidang, rajah sangkan paran, tahap, pūhaknā. Ta, edan angame anangis rahinā wngi, śa, duwgan ijo, kameri lanang kang anom, adās, tahap, waneh pëhaknā, waras denyā. Ta, edan, amala wong, śa, sdah tmu rose, rajah rupā kangagring, meghā mëṇdung, singgulaknā, pëh warasnyā. Ta, edan, ngame wong, śa, santën

sasawi, 3 lembar, daun kamarunggi, kamaligi yang kuncup, tutuhkan. Obat, gila, perut kadang-kadang bengkak, sarana, akar liligundi, bratawali, mantra, atutur ya namah swaha (bercerita ya keselamatan), tutuhkan. Obat, gila, suka tidur, sarana, daun sirih yang uratnya sama-sama ketemu, 7 lembar, rajah sangkan paran , minum, tutuhkan. Obat, gila senantiasa menangis siang malam, sarana, kelapa muda hijau, kameri laki dan muda, adas, minum, boleh juga ditutuhkan, sembuh karenanya. Obat, gila, pada tubuhnya terdapat tanda tertentu, sarana, daun sirih yang uratnya sama-sama ketemu, rajahkan wajah si sakit, sangga langit (mega mendung), dilumatkan, tutuhkan, sembuh karenanya. Obat, gila, menyebut nama orang, sarana, santan

 

(16b) ñuh ijo, santën tingkih, adas, pëhaknā. Ta, edan tahun, śa, gamongan, rinajah tunggāng mnöng, dukut sewu, pet wwenyā, ma, ong bhaṭāri dūrggā ingsun añjaluk tambā edan samā ta kānglaran iku pun anu, ah walanghati apan iku waras siddha saujarku. Ta, edan, śa, amprun celeng, walirang, ginangśā ring tambaga, pëhaknā matërung. Manih, śa, uyah asëm, ma, sanghyang kalā dora kalā, apan aku kalā, pupuraknā. Ta, edan, śa, rwaning jënggi, 7, punggël, bwang pṭak, wwenyā uyuh ing rare, pëhaknā. Manih pupuh e –

kelapa hijau, santan kemiri, adas, tutuhkan. Obat gila menahun (lama), sarana, lempuyang, dirajah tunggang mnong, dukut sewu, ambil airnya, mantra, ong bhatari durgga ingsun anjaluk tamba edan same ta kanglaran iku pun anu, ah walanghati apan iku waras siddha saujarku (Ya Dewi Durga hamba mohon obat sakit gila bersama yang menyakitinya, ah tenang karena itu akan sembuh seperti perkataanku). Obat, gila, sarana, empedu babi, belerang, digosokkan pada tembaga, tutuhkan. Lagi, sarana, garam, asam, mantra, sanghyang kala dora kala, apan aku kala (Sanghyang Kala dora Kala, karena aku Kala), dilulurkan. Obat, gila, sarana, daun jenggi , 7 lembar, bawang merah, airnya air kencing anak kecil, tutuhkan. Lagi, tutuhkan-

 

(17a) – dan, śa, rwan myanā cmöng, kasunā tunggal, daringon, kabeh rinajah bajrā mokṣālā, wus rinajah pipis kabeh, ma, ong kaki citra gotrā, kaki pañarikān, ingsun añjaluk supuhane si anū, hana si pupuh edan brantā ñapñap, śa, myanā cmöng, bawang pṭak tunggal, daringon, palëbūrana rare, daśamalane siyanū, trimayā, kaki tungtung bhūwanā, wastu hilang, ong ong nama swahā. Wus minantran, pūhaknā irung sang ngagring. Ta, kārṇnā larā, śa, rwan sigugu, kapūr, we añar, puhaknā kārṇnanyā. Manih, śa, rwan śulaśih, burāt manis, tagi –

pada si sakit gila, sarana, daun myana hitam, kesuna (dasun) sebiji, daringon (simbukan), semua dirajah bajra moksala , sesudah dirajah, digerus semua, mantra, ong kaki citra gotra, kaki panarikan, ingsun anjaluk supuhana si anu, hana si pupuh edan branta napnap, us, myana cmeng, bawang ptak tunggal, daringon, paleburana rare, dasamalane siyanu, trimaya, kaki tungtung bhuwana, wastu hilang, ong ong nama swaha (Ya kaki Citra Gotra dan Penyarikan, hamba mohon kesembuhannya si anu, sakit gila dengan ciri tidak pernah tenang, sembuhkanlah sakitnya si anu). Setelah dimantrai, ditutuhkan pada hidung si sakit. Obat, sakit telinga, sarana, daun sigugu, lengkuas (kapur), air bersih, ditutuhkan pada telinganya. Lagi, sarana, daun sulasih, burat manis, garam

 

(17b) – k alit, yeh bayu, pūhaknā kang kārṇnā. Manih, śa, rwan bayëm luhur, adas, pūh kang kārṇnā. Manih, śa, rwan kamārunggi, kuñit, uyah, lëngis, wus, klā, pūhhaning kārṇnā. Ta, tuli mapruk, śa, trikatukā, pipis tetesin lëngis, klëring krang, pūh kārṇnānyā. Ta, tuli curëk, śa, rwan susuruh lanah, panggang den sdëng – sdëng, pūh kārṇnānyā. Ta, mata ulëran, śa, gtih warak, ñalin kidang, pūh kneng socā. Ta, mata gatël, śa, carmmān kapuṇdung putih, tkaning rwane, uyah, lunak, pūhaknā. Ta, mata

sedikit, berikut air bersih, teteskan di telinga. Ada lagi ramuan daun bayam luhur dan adas dipakai obat tetes telinga. Atau daun kamarunggi , kunyit, garam, minyak kelapa, setelah dimasak dipakai obat tetes telinga. Untuk ketulian yang parah, gunakan trikatuka , dipipis, ditetesi minyak kelapa, digoreng pakai kerang, kemudian teteskan ke telinga. Untuk tuli yang memproduksi cairan busuk (curek), ambil daun sirih lanang, panggang sampai setengah lunak, kemudian peras untuk menetesi telinga. Kalau mata meradang, berikan darah badak dan empedu kijang, teteskan di mata. Untuk mata gatal, berikan kulit kepundung putih berikut daunnya, garam, asam, teteskan di mata. Obat mata belok

 

(18a) pceh, śa, jruk purut, matunū, ñali syap biying, pūhaknā. Ta, mataknā tumangwan, śa, tmu kuñit, rajah bulan matan ai, pipisaknā. Ta, mata karogan, kneng tuju rambat, śa rwan kayu dlëg, sulañjaṇā, adas, yeh susu, we tuli, ma, ong aja kola nāta kolā. Ta, mataknā tuju, puhaknā sabran wngi, mehaturu wngi. Ta, mata mlëtus, śa, tingkih jëntung, lunak, yeh susu, uyah uku, pëhakneng socā. Ta, mata saputan, śa, bwah pti, yeh bwah ngūdā, tambus, pūh kang soca. Ta, mata saputan mwang tuju, śa, bwah samañjahi, kang nganom,

bertahi, pakai jeruk purut dipanggang, berikut empedu dari ayam berbulu merah, teteskan. Untuk mata dengan bercak- bercak putih pada bagian hitamnya, berikan temu kunyit yang diberi rajahan bulan matahari kemudian digerus. Untuk mata yang rabun karena kena tuju rambat , berikan daun kayu dleg, sulanjana, adas , air susu ibu, air dari lubang pohon, kemudian bacakan mantra: ong aja kola nata kola (Ya, jangan hamba tunduk). Untuk mata yang kena tuju , teteskan tiap malam sebelum tidur. Obat untuk mata terbelalak ialah kemiri jentung, asam, air susu ibu, garam butiran, untuk menetesi mata. Untuk mata katarak gunakan buah pti , buah pinang yang muda, dilayukan dalam abu panas, airnya teteskan di mata. Untuk mata katarak karena kena rematik, pakai buah samanjahi , yang muda,

 

(18b) tkaning kulitnyā, palit ambëngan, pulāsahi bali, pipis. Ta, arip, śa, mica, woning tki, bwang lanang, sipataknā. Pupuh sangkaning tangen, śa, rwan twi, uyah lënga wijwn, puhhaknā. Ta, busul, śa, kapokopokan mabulu, wwe jruk linglāng, trikatukā, inum. Ta, smutan, śa, landaning kpah, uyah uku, urutaknā sing larā. Ta, btël, śa, lalarì, kararasing gdhang sabā, rwan jarak aking, sami ginsëng, rok pipis, ragi trikatukā, wdaknā. Tan mtu pluh, śa, rwan pule, bangle, trikatukā, bloñohaknā, nghing dadah rumuhun.

berikut kulitnya, daun alang-alang muda, pulasari bali, digerus. Untuk mata yang selalu kantuk, berikan merica, rumput teki, bawang lanang, oleskan pada alis. Pupukkan dari sebelah kanan, pergunakan daun turi, garam, minyak wijen, oleskan.
Untuk bisul, gunakan kapokopokan berbulu, air jeruk nipis, trikatuka , minumkan. Untuk kesemutan, berikan kulit pohon kepah, garam butiran, urutkan pada bagian yang sakit. Untuk cedera otot, terkilir, berikan lalari, pelepah dan daun pisang Saba yang sudah kering, daun jarak yang kering, dibakar kemudian digerus dan bubuhkan trikatuka , untuk dibedakkan. Kalau tidak dapat berkeringat, gunakan ramuan dari daun pule, bangle dan trikatuka untuk digosokkan, asalkan di masak dahulu.

 

(19a) Ta, puruh, śa, tingkih jëntung, iris, ma, sapagëlo, yen meh rene patambaning anglëmpuyëng, den waras, 3, pilisaknā. Manih, śa, jahe, rajah kayeki, , daringo, gamongan, ma, ong kayalāka kapaluh kaya lā ring smā, tanangëlu, tëndase si anu, siddhi mandi mantranku. Manih, śa, gamongan, bawang bāng, 3, bṣik, rwan katang – katang, bidang, pipis pinilisaknā, ma, rëng lërë lëngkā nakaning socca, lahli waras. Manih, śa, rwan papare ambulungan, bwang bāng, tmu, tingkih, adas, pipis papilisaknā. Ta, jampi mamëngkā, śa, wwaning

Obat pusing, berikan kemiri jentung, potong sambil bermantra: sapagelo, yen meh rene patambaning anglempuyeng, den waras (siapa yang gila, jika demikian berikan obat sakit kepala agar sembuh), ucapkan 3 kali, dipupukkan di dahi.
Demikian pula ramuan jahe, dirajah seperti ini, , daringo, gamongan , dengan mengucap: ong kayalaka kapaluh kaya la ring sma, tanangelu, tendase si anu, siddhi mandi mantranku (Ya, kayalaka singkirkan penyakit itu ke kuburan, agar tidak ada keluhan di kepalanya si anu, ampuhlah mantraku). Dapat juga ramuan gamongan , bawang merah, 3 biji, selembar daun katang-katang , dipipis kemudian pupukkan di dahi sambil membaca mantra, reng lere lengka nakaning socca, lahli waras .
Ada lagi, daun ramuan pare ambulungan , bawang merah, temu , kemiri, adas, dipupukkan di dahi. Untuk obat amengka , ramuan daun

 

(19b) dhapdap tis, wwan silāguwi, dumlan duwëgan ijo, wus ratëng, ëmbanyā sari, lungid, balulang kbo tinunū, rok ring tambā, inūm. Ta, bëngkā, śa, rwan kasimbukan, śulaśih, bangle, bwah jëbug, pipis den alëmbat, urapakning wtöng. Ta, bëngkā, tan knā ngising anguyuh, śa, bañuning lunak tanëk, warirang, bangkët kunir, santën, tahap. Ta, awak lupā, śa, wwan kayu puring, ingasab, wwe angët, makā wwenyā, wdaknā. Ta, lupā, śa, pulāsahi, ckuh, bras tambus, pipis wdaknā. Ta, wtöng mangkak, śa, rwan timaha, cëkweh, gëntën,

dadap tis , daun sidaguri , kelapa muda hijau, sesudah di masak, dicampur dengan, sari, lungid, kulit kerbau yang dipanggang, dicampur sebagai obat, diminum. Obat, bengkak, sarana, daun simbukan, sulasih, bangle , buah jeug , digerus sampai halus, dilulurkan pada perut. Obat, bengkak, tidak dapat berak dan kencing, sarana, air lunak rebusan, belerang, air kunyit, santan, minum. Obat, sakit pada badan, daun kayu puring, digosok, dengan air hangat, sebagai airnya, dilulurkan. Obat, lupa, sarana, pulasari, kencur, beras yang dipanggang, digerus lalu dilulurkan. Obat, perut bengkak, sarana, daun timaha, cekweh, genten,

 

(20a) rokabeh, pipis, inūm arap wtöngnyā. Nyan tambā tiwang brahmā, śa, wwaning bungkak samsam, trikatukā, bras akidik, yen laranyā maluwang, mandëlik socanyā, tiwang bangke, nga, śa, kakap, trikatukā, sëmbaraknā. Mwang yan kukul tangan mwang sukunyā, tiwang guritthā, nga, śa, rwan madhuri kang jnar, trikatukā, arapaknā. Yanyā mutah – mutah, tiwang balubur, nga, śa, kakap tang jnar, 7, lëmbar, ulungan rwan jruk linglang, 7, lëmbar, trikatukā, ma, ong ki tiwang blabūr, tumbëng baher mantrangku. Tahap. Iti tumbal tiwang, śa, batun kapas, ungkun dening rwan awar –

dicampur semua, dilumatkan, minum dan lulurkan pada perut. Ini obat tiwang brahma, sarana, daun kelapa muda yang dicincang, trikatuka , sedikit beras, jika sakitnya kaku, matanya mendelik, tiwang bangke, namanya, sarana, kapkap, trikatuka , semburkan. Lagi jika genggaman tangan dan kakinya, tiwang gurittha, namanya, sarana, daun meduri yang kuning, trikatuka , dilulurkan. Jika muntah-muntah, tiwang balabur, namanya, sarana, kapkap yang kuning, 7 lembar, daun jeruk nipis yang sudah jatuh, 7 lembar, trikatuka , mantra, ong ki tiwang balabur, tumbeng baher mantranku (Ya, Ki Tiwang Balabur, tumbanglah oleh keampuhan mantraku), diminum. Ini tumbal tiwang, sarana, batun kapas (batu kapas)campur dengan daun awar –

 

(20b) awar, tanëm arëping lawang kang agring, ma, jambe urung, urung tunggal, wurung kabeh, urung pande pti upang ajì, pangumik, pangalah, pañawang, pangalah tan pasasaput, tan pasasabuk. Mwah mantra ning ananëm, ma, nini tangar, kaki tangar, kaki kmitanā nghulun, da mambahang leyake mai, 3. Ta, tiwang babai, mwah tiwang gombeng, śa, cabe krusuk, trikatuka, bras bang, pipis arapaknā. Manih, śa, kunir, trikatukā, apuh bubuk, pipis urapknā. Ta, tiwang ayan pëdëm bangunang, tur mandëlik, tiwang tojos, nga, śa, rwaning kampinis, bwang bāng, ngatut akah, puh i –

awar, tanam di depan pintu orang yang sakit, mantra, jambe urung, urung tunggal, wurung kabeh, urung pande pti upang aji, pangumik, pangalah, panawang, pangalah tan pasasaput, tan pasasabuk (jambe urung dan urung tunggal, semuanya batal, semua kalah tanpa selimut, dan tanpa sabuk). Dilanjutkan dengan mantra pada waktu menanam, mantra, nini tangar, kaki tangar, kaki kmitana nghulun, da mambahang leyake mai, 3x (Kaki dan Nini Tangar, jagalah hamba, jangan memberi jalan desti itu kemari, 3x). Obat , tiwang babahi, dan tiwang gombeng, sarana cabai yang dipanggang, trikatuka, beras merah, digerus kemudian dilulurkan. Lagi, sarana, kunyit, trikatuka, apuh bubuk (bubuk pamor), digerus dilulurkan. Obat, tiwang ayan diselingi bangun dan tidur, dan mendelik, tiwang tojos, namanya, sarana, daun kampinis, bawang merah, sampai ke akarnya, tutuh hi-




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

HALAMAN TERKAIT
Baca Juga