Babad Ksatria Tamanbali



5a. Sang Hiang  Aji-Jayarembat aputra jalu satunggal, mapangaran sira Dukuh Suladri. Muwah Ida Mas-Kuning aputra roro sama laki-laki,kang ing parwa, apasengan Ida Tapadana, sang ari, ngaran Ida Nagapuspa. Kunang muwah Batara Dalem Sekar Angsana, aputra stri sawiji, mapenengran Ni Dewa Ayu Mas.  Sampun mangkana yata matangnia Batara Subali angredana Sang Hiang Wisnu, nunas putra sawiji, Tan lingen pangredananira, awasana . kecan de Batara, tan asuwe wtu garbinine Dewi Njung-Asti laki sawiji, listwayu pari-purna, inaranan Sang Gangga-Tirta. Ya kulakena maring madianing airtali. Sampun pwa mangkanasira Batara Subali mantuk pwa sira maring Tolangkir, mangkana prastawania.

Sang Hyang Aji Jayarembat berputra seorang pria, nama Dukuh Suladri. Ida Mas Kuning berputra dua orang pria, yang sulung bernama Ida Tapadana, yang bungsu bemama Ida Nagapuspa. Adapun Batara Dalem Sekar Angsana berputra seorang wanita bemama Ni Dewa Ayu Mas.
Sesudah demikian keadaannya Batara Subali lalu memuja Dewa Wisnu, mohon seorang putra. Tidak dikisahkan permohonan beliau, akhirnya disetujui oleh Batara Wisnu, tidak berapa lama lahirlah kan­dungan Ni Dewi Njung Asti seorang pria, berwajah tampan sempurna, diberi nama Sang Gangga Tirta. Bayi itu diajak oleh Batara Subali ke Tirta Arum, ditempatkan di dalam pancuran. Setelah itu Batara Subali kembali ke Tolangkir, demikian kisahnya.


5b. Kunang titanen Sang Hiang Aji-Jayarembat, kala enjing, lunga maring pasramaning Turta-Arum, agia angrisakana kang tirta/. Sadatengira ing Tina-Arum katon kang airtali matekes, raju pwa sira sang Aji-Jayarem­bat, angundur-unduraken kang pancoran, tumuli mijil tang rare pareng metu tang we, maring sungu tikang airtali, be. Irika raju Sang Aji-Jaya­rembat ingametan tang rare, ginehaken ri samipaning watu, kinaledan dening rwaning kayu saja. Muwah Sinahebing waribang salambang. Wus mangkana sira Sang Hiang Hiang Aji-Jayarembat, glis sira amre-sihin kang airtali. Wus mangkana raju kang rare kagawa roaring nar­mada. irika ginenah sira aneng taman.
Mangka nguni kala tan asuwe tandwa dateng Batara Subali biprayanira asuci laksana. Sapraptanira katon pwa Sang Hiang Aji-Jayarerobat angeroban tekang rare de Batara Subali.
Garjita manah Batara Subali, raju agosana lawan Sang Aji Jayarerobat, sihin kang airtali. Wus mangkana raju kang rare kagawa roaring nar­mada. irika ginenah sira aneng taman.
Mangka nguni kala tan asuwe tandwa dateng Batara Subali biprayanira asuci laksana. Sapraptanira katon pwa Sang Hiang Aji-Jayarerobat angeroban tekang rare de Batara Subali. 

Di ceritakan Sang Hyang Aji Jayarembat, ketika pagi hari, pergi ke asrama Tirta Arum, ingin segera membersihkan air pancuran. Setelah beliau tiba di Tirta Arum tampak air pancuran itu tersumbat, Sang Hyang Aji Jayarembat lalu mencucuki pancuran itu, akhirnya keluar seorang bayi yang menyertai air yang mengalir dari mulut pancuran itu. Waktu itu Sang Hyang Aji Jayarembat terus memungut bayi itu dan ditempatkan di samping sebuah batu, beralaskan daun kayu saja. Dan ditutup dengan sehelai daun jarak merah. Sesudah itu Sang Hyang Aji Jayarembat segera rnebersihkan pancuran itu. Kemudian bayi itu digen­dong menuju ke taman, di tengah taman itulah bayi itu ditempatkan. Demikian ceritanya dahulu kala tidak berselang lama datang Batara Subali bermaksud akan mandi. Setiba Batara Subali dilihatnya Sang Hyang Aji Jayarembat sedang menggendong bayi.


6a. Garjita manah Batara Subali, raju agosana lawan Sang Aji Jayarerobat,  je; lwiming pagonitanira, “Duh yayi Jayarerobat, benerana iku ingupa­wali tekang rare, lamakane “sira yayi aja suroandia. Iki kang rare tuhu anakingulun iki, olih roami uminta sunu, ring padanira Sang Hiang Wisnubuwana.
Lugraha pwa sira kinusungan tang rareki, nga. “Sang Angga-Tirta, roangke yayi kinon roanira angupawali “anak roanira ingke juga papa­reng alungguh. Ingerobanan roangke sinalinan ngaran kang rare. Nguni ngaran Sang Angga Tirta, mangke ingaranan pwa Sang Anoro.” Mangkana piwekas Batara Subali ring Sang Aji-Jayarerobat, tan asuwe uroantuk Batara Subali roaring Tolangkir, kari Sang Hiang Aji-Jaya­rerobat, ingeban tekang rare, sadia de nira angucapakara. Kang ana keng Sang Anoro. Sampun pwa arawas-rawas, sayan aluhur pwa sira, katon pwa 

Gembira hati Batara Subali, lalu bercakap-cakap bersama Sang Hyang Aji Jayarembat; berkata Batara Subali, “Wahai, Adinda Jayarembat, asuhlah bayi ini dengan baik, janganlah sangsi karenanya. Bayi ini memang putraku, sebagai hasil saya mohon anak kepada Dewa Wisnu.

Beliau berkenan menganugrahi sambil mengusung bayi yang diberi Sang Angga Tirta, mulai sekarang saya minta kesediaan Adinda mengasuh putraku ini dan mari duduk bersarna-sama. Pangku­lah sekarang dan ganti nama bayi ini.

Semula bernama Sang Angga Tirta, kini bemama Sang Anom. Demikian pesan Batara Subali kepada Sang Hyang Aji Jayarembat, tidak berselang lama Batara Subali kem­bali ke asrarna Tolangkir, tertinggal Sang Hyang Aji Jayarembat, me­ngasuh bayi itu, dengan senang hati beliau mengupacarai bayi yang bernama Sang Anom. Sesudah berselang lama, Sang Anom makin


6b. anuraganira apekik kaya Arjuna yan pangopaman. Tan lingen garjitani twasira Sang Hiang Aji-Jayarerobat tumun ikang anak, agung pwa in­geman. Apan saksat sama kamulianing hredaya, wekasan angalih pwa sira unggwan, nga. Rewataka Singasara, jo, nga. Surabi, rwa tekang pasanggrahanira. Mangkana roiroitania ing kuna
Mangke titanen Batara Dalero Sekar-Angsana, ana ring Gelgel, sampun pwa sira atmaja wahu,l, stri, apasadnya Ni Dewi Ayu Mas, ati­saya dinama-nama de sang yayah, apan saksat sakadi Ni Diah Dropadi yan ring kalis kahayun. Wekasan kena pwa sira pinungkan, tan kena ti­namban, sakatahin sang parahosadi anambana sira, tan ana roarena, ya roatangnia giningsiraken roaring Tamanbali, sira Sang Hiang Aji -Jaya-rerobat kinon/anambani. 

dewasa usianya, tampak wajahnya tampan mempesona seperti Arjuna jika diumpamakan. Tidak terbayangkan gembira hati Sang Hyang Jayarembat melihat Sang Anom, sangat dikasihi. Karena di­anggap sama seperti keutamaan pribadi beliau sendiri, kemudian beliau berpindah asrama, bemama Rawataka Singasara, bernama Surabi, beliau memiliki dua asrama. Demikian asal mulanya dahulu.
Sekarang diceritakan Batara Dalem Sekar-Angsana yang berasrama di Gelgel, beliau sudah berputra baru seorang wanita, bemama Ni Dewi Ayu Mas, sangat disayangi oleh ayah beliau, karena kecantikan paras­nya seperti Dewi Dropadi. Akhirnya Ni Dewi Ayu Mas menderita sakit, tidak dapat disembuhkan, semua dukun telah mencoba mengobati be­liau, tetapi tidak ada yang mampu menyembuhkan penyakitnya, sebab itu beliau dipindahkan ke Tamanbali. Sang Aji Jayarembat disuruh mengobati.


7a. Sampunia ring Tamanbali, akara rong dina la­wasnia, wekasan waras pwa sira, waluya kayeng dangu, umantuk pwa sira waluy roaring rajia Gelgel.
Sampun pwa alungguhing rajidani, tan lingen sukaning adnya Dalero Sekar Angsana, tumoning suta sampun arawas apan paninclaning Hiang Atitah. Tan asuwe muwah ta sira Ni Dewi Ayu Mas katekana Iara kapatipati, salwiring sang parawalian anambana sira malar tan aw􀈪. wekasan muwah giningsiraken maring Tamanbali, tinambakena de Sang Hiang Aji-Jayarembat Tan ana tigang ratri waras pwa sira waluya kayeng lama, wekasan muwah umantukeng pura ing Gelgel. Tanasuwe muwah ta sira pinungkan, muwah giningsiraken maring Tamanbali, tan asuwe waras pwa sira; sadakala mangkana margahanira. 

 Setelah beliau berada di Tamanbali, kira-kira dua hari lamanya, akhirnya beliau rnenjadi sembuh, kembali seperti semula, beliau lalu pulang ke puri Gelgel.
Setelah beliau berada di Rajyadani (puri), tak terbayangkan gembira hati Dalem Sekar Angsana, melihat putri beliau telah sembuh kembali, karena takdir Tuhan. Tidak berselang lama Ni Dewi Ayu Mas kambuh lagi penyakitnya hampir-hampir wafat, para dukun berusaha mengobati beliau, juga tidak sembuh, akhirnya dipindahkan lagi ke Tamanbali untuk diobati oleh Sang Hyang Aji Jayarembat. Belum berselang tiga malam beliau sembuh kembali seperti semula. kemudian pulang lagi ke puri Gelgel.
Tidak berelang beberapa waktu penyakitnya kambuh lagi, dan di­pindahkan lagi ke Tamanbali, tidak antara lama beliau sehat kembali;  berulang-ulang demikian keadaannya.


7b. Yan pira kunang suwenia Ni Dewi Ayu Mas wontening Tamanbali, sayan aluhur pwa sira, ngantos angrajaswala, karyeng Tamanbali. Kunang kawuwusan sira Sang Anom sampun malar mengpeng jajakania sama-sama taruninia, pada katujueng kapti; tan lingen tekang dulu, wekasan olih sira agamia gamana, lawan Ni Dewi Ayu Mas, tan lingen ramianing pasanggamanira, ateker rarasing pakasutan.
Pira ta kunang lawasnia wekasan garbini pwa Ni Dewi Ayu Mas, sampun cihnaning susu, manangis pwa sira, kangen ipamanda bagia­ning sasira, tan sah anesel polakretu, akebeking cita, wekasan umantuk pwa.Ni Dewi Ayu Mas, raj:wa jumujuging puri Gelgel, umatur lawan Dalem; sapari polahhira sampun katur, awasana muntab kroda Dalem, 

Entah berapa lama Ni Dewi Ayu Mas tinggal di Tamanbali, beliau bertambah dewasa, hingga akil balig masih tinggal di Tamanbali. Dan dikisahkan Sang Anom sudah juga dewasa usianya sama-sama sebaya usianya, sama-sama cinta dalam hati. Tidak dikisahkan dalam pandang-memandang, akhirnya Sang Anom berhasil menjamah Ni Dewi Ayu Mas sebelum resmi menikah, tidak dikisahkan betapa nikmat rasa pertemuan mereka, menakar nikmatnya di tempat tidur. Entah beberapa lama berselang akhirnya Ni Dewi Ayu Mas hamil, ada ciri-ciri pada payudara, beliau sangat sedih, terkenang akan kemalangan nasib dirinya, selalu menyesali tingkah polahnya, memenuhi angan-angan, akhirnya Ni Dewi Ayu Mas pulang, terus menuju puri Gelgel, melaporkan kepada dalem Sekar Angsana. Semua tingkah lakunya sudah dilaporkan, akibatnya Dalem sangat marah, lalu mengelus-elus kedua tangannya, dengan pandangan mendelik. Dalem Sekar Angsana tidak senang melihat putri beliau hamil dan dengan mengkerut dahi


Sumber
I Gusti Ngurah Bagus, Ida Bagus Rai Putra

Babad Ksatia Tamanbali

Department Pendidikan dan Kebudayaan, Jakarta 1989



Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

Blog Terkait