Lontar Sunari Bungkah


13a. n sira bhatara rājā brahmā. Huwus kadalwan, datěng sang agawe, sang anuduh, sang awingkah prateka, sang ngunu rāt, sang ngrawos, sang asaksining alā lawan ayu. Hanā sojar ira sang aji wsi, dening sira apurwa ning sor lawan ring luwur, hanā padā tiksnā kabeh. Atur sang aji wsi, ring sang raja brahmā kandaning brahmana durung asuci. Yan ngke idā nyaluk padiksan, rarah sang awarah, kang kawikun, putusing aji guru ngaranya, makāsiwaning wang manusā. Mwang tingkahing paniksan, idā masaksi ring pura swarya, wulan lintang tranggana. Katodya denira sang hyang pasupati. Lwir watěking bhatara nawa sanghā, nawā rěsi, prasamā pada tdun, swakañca, kasurat katulis, ring panyarikan, bagawan daksā. Jajně

Bhatara Raja Brahma. Setelah lewat malam, datanglah si pekerja, si penyurus, si pengatur pekerjaan, si juru tulis, si pembicara, pengawas akan baik dan buruk. Adapun sabda Sang Pande Aji Wesi, kepada mereka tentang permulaan antar di bawah dan di atas, adalah semuanya saling menyakiti. Ujar Sang Pande Aji Wesi, kepada Sang Brahma Raja sebagai bagian dari brahmana yang belum melakukan penyucian. Jika kini ia melangkah menjadi orang suci, mengejar nasehat, pendeta yang demikian disebut memutus pengetahuan dari sang guru, sebagai junjungan semua manusia. Dan adapun tatacara upacara pentasbihan, beliau bersaksi di pura Swarya, kepada bulan, bintang, dan tata surya. Disaksikan oleh Sang Hyang Pasupati. Adapun para dewata nawa sangha, nawa resi, semuanya turun, swakanca, ditulis, oleh juru tulis, yaitu Bhagawan Daksa.

13b. pasěk, bandesa, dangka, gaduh, ngukwin, bungun sakti, matinggi, kabayan, ekbon, apan idā sāmpun munggah linggā. Munggah saji, makadi skah, linggah rwa. Tansah idā andisi purna jiwā, anganggge kadarman. Aja lupa ring raga sarira, dening trus těkeng jaba jro, sinunggalanā satatā, ikang bayu sabda iděp, dening sira huwus munggah lingga. Mtu ring pucuking lidah, pukuhing lidah, urung-urung gadhing, pa, pu, ha, li, ha, hi, ba, pa, wu, ba, ba, ha, pa, wu, li, hi, iki ring ragā, nga, pitara ring ragā, nadi. Ngaran majapahit, ika tunggalākna ring ragā, aja cawuh. Aja lupā ring linggah. Mawarah sira bhatara indra, ha, yan sira lingang ring palinggih, ndura cara kopa, dursila, tan himā amběking wiku

Seperti golongan pasek, bandesa, dangka, gaduh, ngukuin, bangun sakti, matinggi, kabayan, kebon, beliau semua telah mengambil tempat. Menyajikan semua sesajen, seperti sekah dan juga lingga. Tiada lain mengusahakan kesempurnaan jiwa, berpegang kepada kebenaran. Janganlah lupa dengan jiwa raga, baik di luar maupun di dalam, hendaknya selalu disatukan, adapun bayu sabda idep, oleh ia yang telah naik ke tempat duduknya. Muncul pada ujung lidah, pangkal lidah, tenggorokan, pa, pu, ha, li, ha, hi, ba, pa, wu, ba, ba, ha, pa, wu, li, hi, inilah pada tubuh, yang disebut leluhur, nadi. Yang namanya Majapahit, itu hendaknya disatukan pada diri, janganlah sembarangan. Jangalah lupa terhadap kebesaranNya. Bersabda Bhatara Indra, ha, jika ia mencela kehormatan, perilaku yang buruk, dursila, maka perilaku sang wiku tidak dapat menyejukkan

14a. ruměnyěp ring wong lyan, mwang ring wong wadu, mwah sabda prakasā, salah arěp, ring wong wadhu, ring sanak mantu, edan pranya, nga, cabul, campur, epan sangkan burěndhah, amběking rasā kapanggih. Sukā ira sang kasuhun kidul, apwara lětuh panāgaran sang prabhu, kasimpuh bragalan dewa, bhatara kayang- kayangan, gring tkě ring desa pradesā, kasupat pra sira sang brahmana, de sira aji wsi, pasapā dening sira bhatara indra, wastu sira sang wiku matmahan, sira wanara, idā istri matmahan sira irěngan. Tur satrěh sěntanan idā kně sapa de nira bhatara indra, inuñcal kabrahmanan idā, tkeng sanak putune si. Yan sira astitya ring amběking wiku, ring kayang-kayangan, trěsnā ring sanak, twi ring

Dan diresapi oleh semua orang, dan pada perempuan, serta perkataan yang cemerlang, salah berharap kepada seorang wanita, kepada keluarga dan menantu, gila perilakunya, disebut, cabul, campur, gila karena bertingkah jahil, saat ditemukannya gejolak rasa. Beliau yang dipuja pada arah selatan menjadi senang, oleh karena tercemarnya negara sang raja, karena dirasuk oleh keburukan dari para dewa, yang ada di kahyangan, seluruh desa terkena wabah penyakit, dibebaskanlah sang brahmana oleh sang Pande Aji Wesi, dari kutukan Bhatara Indra, niscaya sang wiku berubah menjadi seekor kera, istri wiku menjadi irengan. Dan seluruh keturunannya terkena tidak luput dari kutukan Bhatara Indra, dan kependetaan beliau aka hilang, sampai pada anak cucunya. Jika ia teguh memegang sifat kewikuannya, selama hidupnya, cinta kepada sanak keluarga, terutama pada

14b. kadang, sira sidā rahayu pwa sira. Awawarah sira ring bhagawan, ba, těmbe sira jumněng ratu yan sira arěp alanggěng mamukti ratwa, tkeng pratisantanā nira, saparan-paraning tiba, nhěr jumněng ratu aywa sira ngsal ring aksara iki. Kang kaaduhang olih sira pandhe aji wsi. Paran kāryane sira pandhe aji wsi, gagaweyan sira amandhe wsi, angaduh usadā, aksara parribasa, agamā tnung wong gri, ikang warigā, sipat sěpat siku-siku pamněr. Ika ikang kagaduh, roras kěcap, rwa pinadah sakcap. Iki aksara pujā mantra, pangaskara pangěntas, mantra wisesā, urip těkeng pati, sěntanane sira pandhe, satiba waraning gnah iki jugā gaduhaknā bungkahing pandhe wsi. Samā angaduh aksara iki, putus si-

Saudara, ia akan selalu menemukan keselamatan. Selalu memberikan nasehat kepada pendeta, sampai ia menjadi raja dan berharap langgeng dalam menikmati kekuasaannya, sampai pada keturunannya, mendapatkan segala sesuatu, selama bertahta menjadi raja janganlah ia menentang tulisan ini. Yang diciptakan oleh sang Pande Aji Wesi. Apapun pekerjaan dari sang Pande Aji Wesi, adalah menciptakan pengobatan, aksara, peribahasa, ajaran agama, ramalan orang sakit, penanggalan, tolok ukur lurus ketepatan. Itulah yang direncanakan, dua belas macam, dua hal dapat ditangkap dengan sepatah kata. Inilah aksara dalam puja mantra, sebagai pangaskara pangentas, mantra sakti, yang dapat menentukan hidup dan mati, keturunan sang pande, sesampainya di tempat inilah akan direncanakannya asal mula pande besi. Serta merencanakan aksara ini, putuslah keturunan

15a. ra pandhe. Yan tan angaduh aksara iki, tatan tatas sira ring sariranta, urip těkaning patti, kasipat dening bhatara ghni. Mangkānā ujar nira bhatara indra, ring sira aji wsi. Dadya tā tumurun cayaning loka, matmahan sira pandhe wsi, akweh awene sira pandhe rangkěp gagawene sira pandhe. Lwir gagawane sira pandhe, sama tandang sira ring sang wiku, nora kadi madhyaning tandang sang wiku. Tandang sira pandhe wnang sor wnang luwur, dening sira pandhe huwus wěruh ring ragā sariraning wiku, wruh ring skār ring ragā sarira, mwang tkeng wong ning ragā sarira, putus sira aji kapandheyan, tur wnang sira pandhe mangěṇtas pakadange, yadi yā wong waneh wnang, tkeng pangaskarane, apan sira pandhe wruh ring kawit kamimitan, wruh ring patikělaning gěntā punarah wiku, tutur ring sastra,

Sang pande. Jika tidak memahami aksara ini, maka ia tidak memahami keberadaan dirinya, dari hidup sampai mati, yang diputuskan oleh Bhatara Ghni. Demikianlah ujar Bhatara Indra kepada sang Pande Aji Wesi. Sehingga turunlah cahaya dunia, yang berwujud sang pande besi, kewibawaannya setara dengan sang pendeta, tidak seperti lenggak pinggang sang pendeta. Perilaku sang pande boleh di bawah dan di atas, oleh sang pande yang telah memahami keberadaan diri sang pendeta, maka ia juga paham akan bunga pada jiwa raganya, dan sampai pada orang yang memiliki jiwa, ia berhenti dalam ilmu kepandeyan, dan kini wajib ia untuk membebaskan sanak saudaranya, namun orang lain juga berhak, mendapatkan penyucian, oleh karena sang pande telah memahami asal mula leluhur, paham akan perihal pemujaan dan penyucian, paham akan ajaran sastra agama,

15b. sanghā. Apan sira pandhe rumagākna aji kamimitan, wnang sira pandhe ngangge mnek asor. Aja sira pandhe lali ring kamimitantā, ring gagaduhan ika. Yan sira lali matmahan linglung simur, surud kapandheyane sira. Yan huwus wěruh ring kapandheyan ajā nunas tirta ring sang brahmana, mwang yan sira paksā nunas surud pwa kapadheyane sira. Mangkana juga, yan sang brahmana nirtanin sira pandhe, lětuh panāgaran sang prabhu, kně sapa nira bhatara indra. Aywa sira pandhe andurasara, ring wong kasamen, aywa anggawe-gawe, mwang tan anut ri wong agung. Rěngwakna tutur ku bhatara indra, apan manusā di mrěcāpada mawangke, anut tingkah prětitinya. Yan wong uttama, baneh pwa titinya. Yan wong agung baneh pwa titinya, yan wong juru ta-

Sembilan. Oleh karena sang pande hendak menjelma sebagai leluhur, pantas sang pande mengambil bagian ke atas dan ke bawah. Jangan sampai sang pande lupa akan leluhur, pada kesementaraan itu. Jika beliau lupa maka akan menjadi linglung dan bingung, ilmu kepandeannya akan berkurang. Jika telah paham akan ilmu dan tugas kepandean janganlah memohon air suci kepada sang pendeta, dan jika ia dipaksa untuk meminta maka kepandeannya akan surut. Demikian juga, jika sang pendeta memberikan tirtakepada sang pande, maka kerajaan sang raja akan tercemar, terkena kutukan oleh Bhatara Indra. Janganlah saling menghina dengan sesama golongan, janganlah berbuat yang tidak pantas kepada orang yang mulia. Orang yang utama berbedalah aturannya. Jika orang yang besar berbeda jugalah kewajibannya, jika seorang juru

16a. ndang, baneh prětitinya, sdangnya maurip ning pati. Yan raratu, amukti jagat, bwanā, rumakseng rāt, angwangun sarajā karya, makalwirnya, yan anglumbungakěn kayangan, anglumbungakěn tagā, anambut swakarya ayajnya, ngastuti pitara mwang dewa, anykah amukur, angluwěr ajā sira campur ring wong tata, wang ajuru, wong tata, nga, wong tani, wong ajuru, nga, juru tětěs, lětuh karyane, mur sang hyang pitara dewata, tan nampi karya ikā, katampi daksinane baan wang jurudeh. Sang pitara hyang tan kayun maupacara upakrěti, apan, campuh daksinane tatlu, yeka krananing mlěcat, hyang pitara, apan atmaning wong tani tan paingan. Walikrama sama ghni lawan awu, lawan awor gnah yajnya ikā, ya

Tandang berbeda kewajibannya, sepantasnya menghidupkan kematian. jika raja, menguasai dunia, melindungi seluruh negaranya, melakukan upacara pemujaan besar, seperti, jika mendirikan tempat suci, melakukan penyerahan diri, menyambut upacara pengorbanan, memuja leluhur dan para dewa, melakukan upacara nyekah atau mamukur dan, janganlah dicampur dengan orang-orang pekerja, seperti petani, juru pahat, maka upacara itu akan tercemar, dan arwah leluhur akan lepas, tidak menerima persembahan itu, dan sesajennya akan diterima oleh Jurudeh. Sang Hyang Pitara tidak sedia dipersembahkan upacara, karena, tiga daksina ada yang kurang, itulah sebabnya Hyang Pitara melesat pergi, oleh karena sebagai atma tani yang hina dina. Pemujaan sama seperti api dan abu, maka kacaulah tempat pemujaan itu

16b. n mangkanā tingkahnya, tkeng sang brahmana kassungan, samangkana tingkahnya, samangkanā tingkahing sang prabhu, angwangun, karya ayu, mwang yening wong atata, arah, wong juru tandang, wong juru tikul, prasamā ikang upacaranya sor, yan ya paksā angwangun karya, mawong agung, anglumbung, ring sanggarnya, sang angrayunin, brahmana, angwangun sanggar tawang, tingkah angěntěga, maingkup, mamtik, mapadudusan, mangundang bhatara, ring kayang-kayangan, amangut sira rěnggawā, tan urung karusak, de nira aji smar. Mapastu de sira smar, tan ěntinya kauwugang, ěnti kitā dadi manusā, tkeng sang wiku susud, kabrahmananya, matmahan lutung, smalih wong tatā, wong juru, yan huwus pjah, aja sira akarya yajnya, nykah, amukur, pan tan gna-

Jika demikian yang dilakukan, sampai pada sang brahmana yang dihormati, demikianlah perilakunya, demikianlah kewajiban sang raja, melaksanakan upacara, dan jika pekerja, pesuruh, juru tandang, pekerja pikul, semua ada di upacara bagian bawah, jika ia bermaksud melakukan upacara, mawong agung, anglumbung, di sanggar agung, yang melakukan adalah sang brahmana yang membangun sanggar tawang, pada tahap ngenteg linggih, maingkup, mametik, padudusan, mengundang para dewa, dari kahyangan, dengan sesajeng uparengga, tak urung terusik oleh sang Aji Semar. Sang Aji Semar mengeluarkan kutukan, tak hentinya akan dihancurkan, dan engkau tidak akan menjadi manusia lagi, sampai dengan turunnya sang pendeta dari kependetaannya, dan menjelma menjadi lutung, lalu semua pekerja dan juru-juru, jika setelah mati, ia tidak pantas dipersembahkan upacara nyekah, mamukur, oleh karena itu bukan




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

Dapatkan Dalam Versi Cetak
Blog Terkait