Lontar Tattwa Gama Tiga



10b. kalingan dén ta utaring hati. Matanghyan pwa salah surup pangéstin ta, dudu déwa sinangguh déwa, nora hyang inangkéng ta hyang, yan buta yan hala yan dengen, yan déwaning déwa. Inghulun Hyang Ning Hyang, kita samu hana, kita samuh nora, apan kaya kita pangawaking buta. Krana sala ancandak, salah senggu, apan kasamaran ring jeroning atin ta, megawé samar panembah tama ring ingsun, wiréh kita manembah pagawéanta déwek. Dadi kita tan gawé déwa déwan, tan pa gawé parhyangan, tan pa hyang, apan ingsun telas muksah nuksma mulih maring nirbhana sunya, tan pa nangguh iring ingsun, luput ing ngucap tan kna inangen angen. Mangkana padreting kamu manusa pada, kamu pada tan weruh ring igama, agama, ugama. Gama tirtha. Tan run kita kadandaka canda-
 
10b. kata yang diutarakan oleh hati. Demikianlah kesalahan dalam pemujaan, kesalahan seseorang yang menyebut dewa, bukan Tuhan tapi mengaku Tuhan, yang buta, yang penggoda, yang jahat, yang menjadi dewa dari para dewa. Aku adalah Sang Hyang Ning Hyang, engkau mengada semua yang ada, engkau kadang juga tiada, karena seperti engkau terkadang bagian dari buta kala. Karena jika salah mengucapkan maka berbedalah, sebab dibenamkan dalam hati, membuat bakti luar biasa menyembahku, karena engkau menyembah setiap yang aku kerjakan. Engkau menjadi dewa-dewa tanpa melakukan pekerjaan, tanpa membuat tempat suci, tanpa tuhan, karena Aku telah moksa lepas hilang ke dalam dunia yang penuh dengan kekosongan, tanpa meninggalkan apa pun, luput pada ucapan, luput pada keinginan. Demikianlah keadaan manusia, demikianlah jika tidak mengetahui igama, agama, dan ugama. Gama tirtha. Tidak patutlah engkau bermain-main

11a. kadéning kasasar. Matanghyan sira dén pratyaksa tapak bumi nget inget ikang igama, apan makwéh nora sawiji, tan parupa warna, tapwan pradana, nora ya purusa ya lanang ya wadon. Kalingania kang igama nora kawasa lunga teka, tan wenang dyoga, tan wenang pinisah. Pawastunia mala lima hana ring sarira, nahan ta lwirnia, momo, murka, angkara, loda, drawaka. Hana mwah lupa, cidra, moha. Bangga, élik. Prakretinia, lupa, ngaran. Lali ring sangkan paraning dumadi janma cidra, ngaran. Tan pa citra sangsaya ring urip. Moha, ngaran. Angulu kawi cita ning turip. Angkara ngaran. Angaku aku awak weruh, muda apung agung. Kasengguhan sasamaring pangrasa. Tlas mangkana. Om Jagatwem para kirthi tama dasa karma para kartem, papa ampata yoga mama abreta-
 
11a. itulah yang membuat tersesat. Demikianlah beliau yang selalu ingat menapak di bumi akan ajaran igama, karena banyak bukan hanya seorang saja, tidak memiliki wajah, bukan feminim, bukan juga laki atau pun perempuan. Itulah yang dikatakan oleh igama, bukanlah kekuasaan yang datang, tidak berhak disatukan, tidak berhak juga dipisahkan. Dalam tubuh ini ada lima dosa namanya, yaitu loba, marah, malas, dan senang mengusai. Juga termasuk lupa, bingung, suka memfitnah, bangga, bahkan sombong. Penjelasannya lupa adalah tidak ingat menjadi manusia. Suka memfitnah tidak memiliki citra positif dalam hidup. Bingung selalu memakai perasaan dalam hidup. Sombong mengaku diri pandai, muda, dan penuh keagungan. Disebutkan memiliki perasaan yang sama. Demikianlah dikatakan. Mantra “Om Jagatwem para kirthi tama dasa karma para kartem, papa ampata yoga mama abreta- 11b wya jagat patih Om”

11b. wya jagat patih Om”. Sira sang igama rikang mandhala, ingemit tang agama tirtha, tamahania lah kita apwa tata titingkah ning ugama, sayogyania rikeng igama, wenang linaksana kna anangun tang dasa karma karsa, lamakana mapagreh tang tri loka, maka mapageh ikang igama, agama, ugama. Pada stunia pakukuh kahayoning praja mandhala, ri sabhwana kabéh. Palania déwa aredah lawan manusa, sang wiku sami wiku nirmala, patraping kapandhitan, sang ratu lana wisésa nyakrawarthi, jagat pramodita. Samangkana lwirnia ikang dasa karma karta, sayogya maka laksananing wong igama tirtha, madarma sastra, mwang tapa, apakrethi, iyasa, apunia, asila, aguna, abutha, alaksana. Kunang ring agama-
 
11b. Beliau sang igama yang ada di dunia, menjaga agama air, yang dikatakan juga menjaga dan bertingkah laku ugama, seharusnya mengetahui tentang keberadaan igama, berhak untuk melaksanakan kebajikan di dunia ini, yang selanjutnya menjadi pagar dari Tri Loka, maka disebutlah igama, agama, ugama. Pada hakikatnya keteguhan hati di dunia, akan membawa kedamaian di dunia. Hasil ciptaan dewa juga manusia, sang pendeta juga seorang pendeta suci, yang sudah melaksanakan tapa seorang pendeta, sang ratu yang seharusnya menjadi penguasa baik, agar jagat bahagia. Demikianlah kata dari Dasa Karma Karta, seharusnya itu yang dilaksanakan oleh penganut igama tirtha, melaksanakan dharma, tapa, berata, berderma, tidak jahat, selalu melihat, selalu bertingkah laku baik. Demikianlah agama

12a. gegeman ika kang catur darma, lwirnia, darma kria, darma santosa, darma jati, darma putus. Darma kria, ngaran. Wruh ring darmaning pagawéan. Darma santosa, ngaran. Pageh ring darmaning dumadi. Darma jati, ngaran. Sadu tkéng ati. Darma putus, ngaran. Sabda ambek rahayu, idep suka, satata tan pabalik duka. Ika ngaran pamageh rahayuning Tri Mandhala, parisudha. Sastra ika don watasakna, ikang réka aksara. Kalingania sastra maka pangrasa pawastunia. Yastra, ngaran. Diastra séwala patra. Aksara, ngaran. Sastra ring raga. Kalingania surati dumadi janma. Aji, ngaran. Pangéstapa titi pranawa jnana. Saraswati, ngaran. Surating ati suksmaning idep. Samalih ring atapa pawretina, abrata, ajnana, asamadi. Abrata, ngaran. Akretaning-
 
12a. yang patut menjadi panutan dalam melaksanakan catur dharma, yaitu kebajikan dalam bekerja, kebajikan untuk kedamaian, kebajikan sesungguhnya, kebajikan untuk moksa. Dharma santosa artinya teguh pada ajaran kebajikan kehidupan. Dharma jati yaitu baik menuruti kata hati. Dharma putus yaitu setiap yang baik, pikiran baik, kebahagiaan tanpa kembali pada penderitaan. Itulah yang dipakai menjaga keteguhan keselamatan Tri Mandhala. Sastra itu menemukan batasannya, yaitu dalam aksara. Dikatakan sastra maka ada rasa di dalamnya. Sastra adalah surat. Aksara adalah sastra dalam diri. Begitulah yang dikatakan dalam kehidupan manusia. Ajaran adalah semua yang berhubungan dengan kepintaran. Saraswati adalah yang tersurat di hati menjadi inti sari hari pikiran. Apalagi bisa bertapa, menggunakan kecerdasan, dan melakukan semadi. Bertapa adalah

12b. Tri Kaya Sudamala, lwirnia, pangempuaning tindak kang rahayu. Hawya tiba ring hala, ami dén ikang laksana, lamakanéndatan né wyoga rikang agama, tan pasah lawan ikang ugama. Kalingania, den patepata rikang madya juga. Kunang ikang pakreti, ngaran. Yadnya déwa yadnya, buta yadnya, kunang pakretinia, angaci aci raga sarira, saking patemoning pawarangan, hana tutug ring jroning garbha, katekéning pejah tan mari ya Widhi Widanania. Apa lwirnia, pakraban. Yan bobot mapag dongan. Rauh tkang raré madapetan. Rikepus udel matlah tlah. Ri asasih pitung dina pabajang colongan, matigang sasih. Maoton, mapetik. Mapinton. Laju atapa brata, marganing angungsi kanisréyasan. Mangkana pangaci- acining manusa yadnya-
 
12b. Tri Kaya Sudamala yaitu yang menjaga segala tindakan untuk mendapatkan keselamatan. Janganlah datang pada penderitaan, karena itu bermula dari tingkah laku, tidak melakukan ajaran agama, tidak bisa dipisahkan dengan ugama. Dijelaskan, pertapaan yang ada di dunia ini juga. Demikianlah menjadi dasar dari yadnya, yaitu dewa yadnya dan buta yadnya, demikianlah hal yang harus dilaksanakan, upacara untuk diri sendiri dari pernikahan, bayi dalam kandungan, sampai mati itu semua ada upacaranya. Seperti ini contohnya, jika kehamilan akan lahir, datanglah orang untuk membuatkan upacara Dapetan atau selamat datang. Jika sudah kepus puser disebut Matelah-telah. Jika satu bulan tujuh hari wajib upacara macolongan, kemudian tiga bulanan. Otonan, Mapetik, Mapinton. Semua dilakukan untuk mendapatkan jalan menuju kekosongan. Demikian upacara manusa yadnya

13a. Samalih réhan déwa yadnya, angaturaken puja wali ring sarwa dewata kabéh, saha Widhi Widana, nista, madya, utama. Samalih ama buta yadnya, sakalwiraning caru, nista, madya, utama. Rsi Yadnya, ngaran. Angaturaken punia ring rsi gana, saha bojana, mwang widhi widana kabéh. Mwang ring Pitra Yadnya, ngaran. Ya tika pramastita ning sawa, saha tarpana pira, lwirnia, saking dadu pejah kang janma riningkes, inabenan, inupakara sawania déning Panca Brahma pratista, ya tika sawa pratéka, ngaran. Sawa Wedanan, apranawa, anyuasia, apitra tarpana, amitra yadnya, ngaran. Samalih riwus puput samangkana, angasti déwata, ngarorasin, mamukur, maligia, ngalwir Shiwa yadnya, ngaran. Maka panelasing pinuja pitra. Ika maka panelasing wong mati. Kunang ikang a Tri-
 
13a. demikian juga dengan Dewa Yadnya, menghaturkan upacara pada para dewata semua, dengan tingkatan nista, madya utama. Demikian pula halnya dengan buta yadnya, seperti caru nista, madya, utama. Rsi yadnya yaitu menghaturkan sedekah pada para guru, seperti sandang pangan, juga upacara-upacara lain. Demikian halnya dengan Pitra Yadnya yaitu bagaimana cara mengurus jenazah mulai dari saat mati, memandikannya, mengabukannya, upakara kepada Panca Brahma, itulah yang disebut Sawa Preteka. Sawa wedana meliputi Apranawa, Anyusia, Apitra Tarpana, Amitra Yadnya adalah upacara setelah sawa wedana yaitu memuja dewata, ngerorasin, mamukur, maligia, disebut juga Shiwa Yadnya. Begitulah akhir dari pitra puja. Itulah upacara terakhir yang dilakukan oleh orang mati. Demikianlah yang disebut Tri Wikrama




Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

Baca Juga