Proses dan Peran Catur Sanak (Kandapat) dalam Kehidupan


7. Sebagai Peran Yoga

Didalam Lontar Aji Swamandala disebutkan:

Iti yogapràna, nga, wayaktinya, ring pêjah, lwirnya, úabda mulih ring bàyu kakêtêg, bàyu kakêtêg, mulih maring bàyu angên mulih maring adêg, idêp mulih maring ajñana, ika ingaranan àtman, waróa kadi damar tan pakukus. Yaika ika tan sira apilih màrga, yan sira amàrga ring uswan, dadi brahmaóa byuh yaúa, amàrga ring sêlan ing lalata, dadi ratu mabala ratu. Yan amàrgi ring patitis, dadi prabhu añakrawarti, tri windu ngaranya, utpêti stiti pralióa. Lwirnya utpêti anjênêngakên, stiti nga, ingarakên pralina, nga, anêlasakên, ati têlas aweh, mahabara, apan Bhaþàra pingitên mahabaranya. Nyan pahungguwan Aji Akûara, lwirnya:

Sam ring tungtung ing ati, BAM ring mandhyan ing ati, TAM ring Ampru, Am ring witning ati, Im ring têlêngning ati. Ika pañca brahma, nga pañcaksara, wyaktinya: Nam ring inêban, Nam ring paparu, SIM ring usus agung, Wam ring limpa, Yam ring têngah ing ati.

Samangkana munggwing babadan kata, ilingakêna. Iki kawêruhakêna sang mahyun angulah kadharman, muwang sang mahyun aweda úawa, mwang salwir ing karyanya, prasanaknya, juga pratista rumuhun, mwang asung apusuh, yan wus mangkana wênang sira amrastista úawa, sanaknya kabeh, antuk akêna:

I Anggapati, antukakêna ring laklakan klêtêg. I Mrajapati, antukakêna ring grudug. I banaspati, antukakêna ring krebek. I banaspatiràja, antukakêna ring grêh. Mwang sanak ta umijil hana ring manah, ring kênêh, ring budhi, ring iðêp, ring sabda, ring tutur, sùksma ika, ingaran Sanghyang parawatêk dewata nawasanga, sanakta ika kabeh umantukakêna ring katiga: Tri Purusa pamantuka ring ulunta, Bhatàra Hyang Sinuhun Pur, Da, Pa, U, pamantuka ring Sùrya Candra, ika pada mungguh ring praweúa, pêtêngêr ing ala aywan ing nagara, pada têlas mungguh ring krimping, mwang ring Bhagawan Garga, ri Purwanang Sang Wikwa Sadhu budhi, awas akêna ring ungguwanta, praweúa. Yan sira uwus wruh, wênang sira mawarah ring sang umawang ràt.

Iti ilingakêna de sang mahyun amratista wong pêjah muwah angàyêng ing karya, ika kawruhakêna rumuhun, unggwan prasanak ira kabeh ring sarìra, sanakta ring umah mêten nga, babu abra ne ring ambêng, nga, babu lêmbana, ne ring mujur nga, Babu Ugyan, ne ring malang nga, Babu Kakered, ne ring sanggar nga, watêk Dewata Nawasanga. Ika kawêruhakêna namanya mwang unggwanya, mwang dodoyan ira, wênang sira angarêpi sakarya- karya, masàksen akêna, mwang mawarah-warah, sambat aran ira kon anuntuna àtma sang pêjah, lumaku maring setra. Mwang ring swarga, katemwing bapebunya, mwang saksenakêna ring kahyangan ring cungkub di Dalêm, angaturana pasusuguh, yan tan mangkana tan wêruha Bhatàrì Durga ti rekan ing sang pêjah.

Yan sira wus wêruha, mwang asung pasusuguh ring sanak ira kabeh, tan wurung sira amanggih swarga, katêmu bapebun, mwang prasanakta kabeh, pada mapaga. Mangke yan sira tan wêruha, mwang sira tan asêgêh-sêgêh, ring prasanak ira kabeh, mwang tan eling asanak ring sira, mangke krodha sanaknya, lumaku mara ring setra, matêmahan pada marùpa Bhùta. Sanaknya ne ring màrga ing pêmpatan, ring têgal, ring setra, ring batu, ring yeh, ring tukad, ring sanggah, yeka yen sira tanana wêruha ring sanakta ika kabeh, matêmahan bhùta-bhùti, raksasa, wil, brêgala, pada lumakwa maring setra.

I Anggapati, matêmahan Sang Suratma, I Mêrajapati matêmahan sang Jogormanik, I Banaspati matêmahan Sang Dorakàla, I Banaspatiràja, matêmahan Sang Mahàkàla, pada umêdêk ring Bhatàra Durga. Tanwa umijil Bhatàrì Durga, mangrak asinganàda, Uh, Ah, Eh, ih kita balan iringon, wahu datêng, atma paran ginawa mangke, lah warah akên ing rogon. Tan awêruha, singgih pakulun, kyayi Sang suratma lah takwan akêna, sapa aran bapa-ibunya, mwang êndi surat ginawanya ngùni, lah takwana juga, ingsun kinen de Bhaþàrì Durga, syapa aran bapebunira, mwang surat ginawanya ngùni. Ya kita balan ingulun, atma paran tan wring kalingan. Mwang tan ana ngawa surat, yan tuhu mangkana lah kon mijila, unggwa akêna ring têgal panangsaran, kon binanda ginitik ring têgal panangsaran, mwang linêbok akêna ring kawah tambragomuka.

Singgih pukulun Bhatàrì Durga, Anuhun kawula ingandika, ih àtma paran kita, aywa kita ing kene, lah patuha ing kene ring têgal panangsaran, lah angadêga kita. Antyan ta krodhanira Sang Suratma, sang Jogormanik, Sang Cikrabala, raju kinêpung binanda, ginitik de Sang Dorakàla, mwang Bhùta-bhùti, Pisaca, Wil, mangrak-mangrik amlagandang.

Mangke ajrit ikang àtma, kapalayu pati pañjing, pati luplup, pati masuk, raju kalênggak hana ring Kawah Tambra Gohmuka.

Mangka aling akûara aji prasama kang angêntas lan kang ingêntas, samàpta sasarnya, pwa kita, apan sira tan wêruh angaku wêruh, mangkana kajarnya.

Nyan ala ring dewasa, wuku tan paguru, sasih tan patumpêk, wulan tan pasirah, lyan ring tanggal mwang pangêlong, aywa nangsayani, tan katiban lara wighna. Kita ika wêruhakêna, uning ing prasanaknya ne ring bhuwana alit lawan ring bhuwana agung, ungguwan ing raditya wulan, mwang ungguwan prawatêk Dewata Nawasanga.

Iti walinya, itik pêtak mulus, pênêk agung, apucak manik, katipat mañcawarna, bantal agung, bantal pundak, gêdang satakêp, sata pêtak mulus, pênêk adanan, sasananya, tri anglayung, sata putih kuning wyañcana, sêgêh kuning, tatêbus nagasari, têbu raja, sesari beras 2, kulak 1, gêdang satakêp, raka woh-wohan, grih antiga, lawe satukel, artha 225, mwang wali ring prasanakira, ne ring umah mêten, ring ambêng ring mujur, ring malang, ika wênang sawiji, sêga pangkonan, miwak olah-olahan gênêp salwir ing olah. Mwang ne ring màrga, ring pêmpatan, ring têgal ring se setra, ring tukad, ring we, ring batu, ring alas, mwang ring dalêm, ika kawêruh akna, babantênya, tumpêng putih, iwak sasate calon, saluwiring êbatan, grih antiga 3, jajanganan, maduluran nasi sokan, ulam karangan, nasi ika unggwangkêna ring sor, akarya sêkar sataman, maduluran sangku, batok irêng, twak bêrêm, arak, prês.

Iti sapanya, ma, gêtih mantuk rig we, wat mantuk ring bun, tulang mantuk ring lês, ambêk mantuk ring bintang, bulu mantuk ring padang, angkihan mantuk ring angin, sabda mantuk ring kêtug, lindu prahara, cangkêm mantuk ring guhwa, irung mantuk ring sumur, karna mantuk ring rejeng, kijapan mantuk ring tatit, netra mantuk kalih ring Sùrya candra, sirah mantuk ring akasa, rambut mantuk ring gulêm, uwab mantuk gêrêh, kokohan mantuk ring klêtêg, bangkês mantuk mrêtiyu, ika ta prasama juga rumuhun, aywa salah sara, tan siddha karyanta, pada mamrês, kadalame pras asoroh, mwang bantêne ring uma pada mapras.

Artinya : Ini Yogapramana. Sesungguhnyalah waktu meninggal, kata-kata kembali kepada bàyu kakêtêg (detak jantung), bàyu kakêtêg kembali kepada bàyu angên (tenaga pikiran), bàyu angên kembali kepada adêg. Idêp (pikiran), idêp kembali kepada ajnana (batin) yaitu àtma. Warnanya seperti pelita yang tidak berasap. Ia tidak memilih jalan. Bila ia berlalu dianatara kening, menjelma menjadi rajanya raja. Bila berlalu melalui patitis (diantara dua kening) menjelma menjadi raja penguasa dunia; tri windu namanya yaitu utpati, sthiti, pralina. Utpati, menghidupkan, sthiti, dinamakan (ingaranakên), pralina, menghabiskan. Habis sama sekali, mahahebat, karena Bhatàra harus dirahasiakan kemahahebatannya. Inilah letak Aji Aksara, yaitu:

SAM, ujung hati; BAM, pertengahan hati; TAM, pada empedu; AM, pangkal hati; IM, di tengah-tengah hati. Inilah yang disebut Pañca Brahma, Pañcaksara, tegasnya: NAM, pada ineban; MAM, pada paru-paru; SIM, pada usus besar; WAM, pada limpa; YAM, di tengah hati.


Sumber
I Nyoman Nadra

Perpustakaan Nasional Republik Indonesia Katalog Dalam Terbitan (KDT)



Beryadnya dengan Sharing

Tak akan Mengurangi Pengetahuan

Dapatkan Dalam Versi Cetak
Baca Juga